COVID-19 : TINH VÂN CỦA CÁC CHIẾN SĨ CHỐNG VẮC-XIN

Các diễn thuyết viên Youtubers, các bác sĩ hoài nghi….Covid-19 đã làm nổi lên những nhân vật mới thù nghịch với việc tiêm chủng và làm tái xuất hiện những nhân vật khác. Nếu các lập luận khác nhau, thì sự ngờ vực và các lý thuyết âm mưu là cũng như nhau.

Một bức tượng của người Ai Cập, một ngọn nến, một bức tường trắng. Việc trang trí thật giản  dị. 20 phút độc thoại trước ống kính bắt đầu. Các phòng xét nghiệm dược phẩm ? « Những người học  việc phù thủy ». Vắc-xin RNA-thông tin ? « Một liệu pháp di truyền (…) chắc chắn sẽ gây ra những căn bệnh mới ». Nội dung của video : có cần phải tiêm vắc-xin chống Covid-19 không ? « Tôi sẽ giúp các bạn » nhưng « không khi nào tôi áp đặt lựa chọn này hay lựa chọn kia cho các bạn », Philippe Weber nói rõ.

Ông này tự giới thiệu mình như một « thuyết trình viên », một « người đánh thức lương tâm ». Từ đầu đại dịch, ông đã tạo ra nhiều video với đặc tính của thuyết âm mưu trên kênh của ông với 37000 người đăng ký. Vào tháng 4/2020 ông đã khẳng định rằng vắc-xin sẽ được « liên kết với một con chip » cho phép « kiểm soát » dân chúng. Trên trang web của mình, ông bán – trên nền tảng chiêm tinh học và van hóa Maya – « các hành trình khai tâm », « những bản tổng kết  cuộc sống » hay các buổi « huấn luyện doanh nghiệp ». Được tiếp xúc, ông đã khước từ trả lời các câu hỏi của chúng tôi.

Giống như ông, có hàng chục người mang thông điệp chống vắc-xin trên Youtube hay trên nền tảng Odyssée – được tạo ra vào tháng 9, nó lưu trữ nhiều video theo thuyết âm mưu. Khán giả của họ đôi khi đáng kể. Hơn 500000 người đăng ký đối với « thuyết trình viên » Thierry Casasnovas, một tín đồ của tự nhiên liệu pháp (naturopathie), gần 175000 người đăng ký đối với Silvano Trotta, nổi tiếng trong những người theo thuyết âm mưu.

Rudy Reichstadt, giám đốc đài quan sát Conspiracy Watch (Canh phòng thuyết âm mưu), ghi nhận : « Những người đó đã được xác định từ một vài năm qua. Nhưng có những người mới đến như Ema Krusi (gần 100000 người đăng ký), một chủ sở hữu có ảnh hưởng của một cửa hàng giày ở Genève, ủng hộ phong trào theo thuyết âm mưu QAnon của Mỹ (1) ». Hay cựu ngôi sao truyền hình thực tế Kim Glow và cả triệu người theo dõi Instagram của cô ấy, mà đối với cô, « vắc-xin sẽ được sử dụng để kiểm soát dân chúng ».

Các lý thuyết âm mưu

« Nhân cuộc khủng hoảng này, những người theo thuyết âm mưu đã công cụ hóa cuộc chiến chống vắc-xin để xúc tiến các lý thuyết của mình và chạm đến một cử tọa mới », Lauren-Henri Vignaud, nhà sử học về các khoa học, giải thích. Đặc biệt là vì « chủ đề được chia sẻ nhiều nhất của nhóm theo thuyết âm mưu là ý tưởng về một sự thông đồng giữa Nhà nước và các phòng thí nghiệm để che giấu tác hại của vắc-xin », Antoine Bristielle, nhà nghiên cứu về khoa chính trị và là tác giả của một điều tra về việc chống vắc-xin cho tổ chức Jean-Jaurès, nhắc nhớ.

Đối với Sebastian Dieguez, nhà nghiên cứu về khoa học thần kinh ở Đại học Fribourg, « phong trào chống vắc-xin là thuộc thuyết âm mưu vì nó mang ý tưởng rằng vắc-xin là nguy hiểm hay không hiệu quả, nhưng ngoài ra chúng còn nhằm mục đích kiểm soát dân chúng hay kiếm tiền ».

Về cơ bản, lời phát biểu là hỗn tạp, chắp  vá : « đại dịch không tồn tại », « thiếu khoảng lùi đối với vắc-xin », « nghĩa vụ tương lai nhằm chứng minh rằng người đã được tiêm vắc-xin để đi đến một số nơi ». Một lý thuyết dường như làm lu mờ những lý thuyết khác : ARN-thông tin, được dùng trong các vắc-xin Pfizer và Moderna, bị cáo buộc có thể sửa đổi ADN, điều mà kiến thức khoa học phủ nhận.

Patrick Zylberman, giáo sư danh dự về lịch sử y tế tại Trường cao học về Y tế công cộng và là tác giả của cuốn « La Guerre des vaccins » (Odile Jacob, 2020), nhận định : « Thực ra, lời phát biểu hôm nay cũng giống như cách đây 50 năm. Không phải nội dung của những sự mới mẻ cung cấp các lập luận, chính tính mới mẻ như thế bị bác bỏ ». Nếu sự ngờ vực dâng cao – một nửa dân Pháp tuyên bố họ thù nghịch với việc tiêm chủng, theo các cuộc thăm dò đầu tiên -, thì có bao nhiêu người trong số họ phản đối cách ý thức hệ với việc tiêm chủng ? Thật khó mà biết.

« Họ chắc chắn ước lượng hơn 3% dân số một chút vì thời gian này hợp với điều đó », Patrick Zylberman lượng giá, trong khi Sebastioan Dieguez cho rằng « điều đó có thể lên đến 20 đến 30% dân số ».

Hiệu ứng áo « blouse » trắng

Đôi khi có những lợi ích tài chính đằng sau các lời phát biểu chống vắc-xin : « Một số người bán kiến thức của họ : các khóa học, các cuộc hội thảo, các phương thuốc… », nhà thần kinh học tóm tắt. « Nhưng động cơ kinh tế không loại trừ chiều kích ý thức hệ, mà theo ý kiên của tôi là hàng đầu. Cũng có lòng tự ái bản thân quá mức : được thỏa lòng khi được coi là người tố cáo », Rudy Reichstadt phân tích.

Các Youtubers theo thuyết âm mưu thường dựa vào lời nói của « những người hiểu biết ». « Các bác sĩ luôn ở điểm  xuất phát của các lý thuyết chống vắc-xin. Đó là hiệu ứng áo blouse trắng », nhà sử học mô tả. Nhà nghiên cứu Sebastian Dieguez nói tiếp : « Thuyết âm mưu rất thích hình ảnh của kẻ phản bội, một kẻ tố cáo nằm trong hệ thống và tố giác hệ thống ».

Nơi các nhóm chống vắc xin, cái tên Louis Fouché thường xuyên trở lại. Vị bác sĩ 40 tuổi này, một bác sĩ gây mê hồi sức ở Marseille, cho rằng các biến thể của virus sẽ làm cho vắc-xin mất tác dụng – trái ngược với sự hiểu biết hiện nay – và thậm chí khẳng định rằng « các hạt nano » trong vắc-xin, « đó không phải là khoa học viễn tưởng ». Trên Cnews, ngày 24/11/2020, ông tuyên bố : « Dĩ nhiên là không, bạn không phải tiêm vắc-xin », trước khi nói thêm : « Bạn phải chờ xem vắc-xin có hiệu quả không ».

Được nhật báo La Croix liên lạc, ông tự mô tả mình là « một cựu Colibris [phong trào của Pierre Rabhi], một « collapsonaute » (một người hành động trước sự sụp đổ sắp xảy đến của xã hội) nghĩ rằng người ta đang sống trong sự sụp đổ của xã hội ». Ông là phát ngôn viên của Réinfo Covid, một tập thể gồm « 400 bác sĩ và học giả », những người tố giác « lời phát biểu chính thức ». Trên Youtube, 55000 người đã đăng ký. Ông nói thêm : « Giờ đây, có những người nhận ra tôi trên đường phố, ôm lấy tôi ».

Những nhân vật lịch sử

« Louis Fouché có một lời phát biểu rất trau chuốt, ông ấy có can đảm tố giác hoàn cảnh », Jean-Pierre Eudier, chủ tịch Liên đoàn quốc gia vì quyền tự do tiêm chủng, khi được La Croix hỏi, đã ca ngợi như thế. « Hiệp hội được thành lập vào năm 1954 này là phiên bản mới của xã hội Pháp đầu tiên chống lại nghĩa vụ tiêm chủng », Patrick Zylberman cho biết. Ngày nay, nó có ảnh hưởng gì ? Từ 10000 thành viên « vào một thời », giờ đây nó chỉ còn « 1200 », chủ tịch Liên đoàn cho biết.

Trong số những người ủng hộ Louis Fouché còn có Henri Joyeux, bác sĩ ung thư đã nghỉ hưu, bị kiện bởi Hội bác sĩ vì các kiến nghị chống vắc-xin và các thử nghiệm lâm sàng bất hợp pháp.  Nếu ông đảm bảo không phải là « người chống vắc-xin », thì ông đã phát sóng vào ngày 11/12/2020 buổi thuyết trình đầu tiên của ông, trong đó ông đặt nghi vấn về vắc-xin ARN chống Covid-19. Ông đã trích dẫn giáo sư Christian Perronne.

Antoine Bristielle mô tả : « Giáo sư này là một trong những nhân vật y khoa nổi tiếng trên các phương tiện truyền thông trong làn sóng đầu tiên và tiếp tục lời phát biểu hoài nghi của mình đối với chính sách của  chính phủ ». Và một chuyên gia y tế bình luận : « Khi bạn đã là người chống khẩu trang, rồi ủng hộ thuốc hydroxychloroquine (thuốc chống sốt rét mà có người cho là có thể chữa được covid-19, ctcnd), bạn đang phản bội nhóm của mình nếu bạn nói : tôi ủng hộ vắc-xin ».

« Việc giảm sự tin tưởng đối với các nhà khoa học » và « sự ngờ vực mạnh mẽ đối với tất cả những gì chính phủ  có thể nói hay làm » có thể giải thích sự nhạy cảm của một bộ phận dân chúng đối với các luận đề chống vắc-xin, theo Antoine Bristielle.

 ———————————–

 (1) Phong trào thuyết âm mưu cực hữu .

———————————

Tý Linh

(theo Hippolyte Radisson , nhật báo La Croix, ngày 15/12/2020)