SỰ KHÔNG CHẮC CHẮN TO LỚN VỀ CÁC SỐ LIỆU CỦA CUỘC XUNG ĐỘT

Một ngàn ngày sau khi bắt đầu cuộc chiến ở Ucraina, vẫn rất khó xác định chính xác số lượng nạn nhân, cả dân sự và quân sự. Theo những ước tính đáng tin cậy nhất, hàng trăm nghìn người đã thiệt mạng và gần 11 triệu người phải di dời hoặc tỵ nạn.

Đằng sau 1000 ngày đã trôi qua kể từ khi bắt đầu cuộc chiến ở Ucraina là rất nhiều con số, có khả năng đọc thời gian và xé nát không gian nơi xung đột diễn ra, có khả năng hủy hoại cuộc sống và phá hủy những giấc mơ. Đây thường là những con số ẩn giấu, bởi vì chiến tranh cũng được tiến hành thông qua thông tin. Trước hết, có con số khó ước tính nhất vì nó bị che giấu nhất: số lượng nạn nhân. Vào tháng 9/2024, Wall Street Journal dẫn nguồn tin tình báo viết rằng khoảng một triệu người Ucraina và Nga đã thiệt mạng hoặc bị thương kể từ ngày 24/2/2022. Phần lớn trong số họ là binh lính của cả hai bên, tiếp theo là dân thường Ucraina. Cùng tháng đó, BBC và trang web độc lập Mediazona tìm thấy tiểu truyện người chết của 70.000 chiến binh Nga đã chết ở Ucraina – 20% trong số đó là tình nguyện viên. Các số liệu do Wall Street Journal cung cấp dường như khớp với những gì tờ New York Times đưa tin một năm trước đó – vào tháng 8 năm 2023 – rằng chiến tranh đã cướp đi sinh mạng của khoảng 500.000 nạn nhân cho đến nay.

Trái lại, một con số đạt được sự đồng thuận, đặc biệt là nhờ vai trò của cơ quan tỵ nạn Liên hợp quốc (UNHCR), liên quan đến những người phải di dời: 6,7 triệu người Ucraina đã tìm nơi ẩn náu ở bên ngoài đất nước, trong khi đó có gần 4 triệu người phải di dời trong nước. Khi người ta biết rằng vào tháng 8, một cuộc tấn công duy nhất đã khiến 184 thường dân thiệt mạng và 856 người bị thương, người ta hiểu rằng chạy trốn có thể là giải pháp duy nhất cho những người này.

Mặt khác, cơ sở hạ tầng cũng không thoát khỏi các hoạt động quân sự. Các vụ đánh bom đã làm hư hại 3.798 trường học và 356 trường trong số đó bị phá hủy. Trong hơn hai năm, 1.619 cơ sở y tế đã bị hư hại và 214 cơ sở khác bị san bằng – trong số những cơ sở bị ảnh hưởng nặng nề nhất là các cơ sở ở Kharkiv Oblast, Donetsk, Mykolaiv, Kiev, Kherson và Zaporizhia.

Chiến tranh đã ảnh hưởng đến 20% khu bảo tồn ở Ucraina, nơi quân đội Nga đã chiếm 8 khu bảo tồn thiên nhiên và 10 công viên quốc gia. Các vụ nổ bom, tên lửa và các chất nổ khác cản trở sự phát triển của thực vật khoảng 5-10%. Chất lượng không khí cũng xấu đi, bị ảnh hưởng bởi các hoạt động như sử dụng xe cộ, máy bay, máy bay không người lái và nhiên liệu hóa thạch, vốn làm tăng lượng khí thải nhà kính và các chất ô nhiễm như amoniac, carbon monoxide, sulfur dioxide và oxit nitơ.

Tất cả những điều này đều tác động đến nền kinh tế quốc gia Ucraina, mà về mặt lịch sử dựa vào nông nghiệp. Chỉ vài năm trước đây được coi là “vựa lúa mì của thế giới” vì xuất khẩu 20% lúa mì và 45% dầu hướng dương trên toàn thế giới, Kiev ngày nay đã mất gần như toàn bộ sức mạnh thương mại, một phần do các cảng Biển Đen bị ném bom. Những tác động lên giá lương thực là rất đáng kể, thúc đẩy lạm phát ở châu Âu và làm suy yếu chuỗi thực phẩm ở các nước châu Phi. Ngoài ra, do thiếu điện, Ucraina đã bắt đầu tháo dỡ các nhà máy nhiệt điện để tận dụng những linh kiện cần thiết để sửa chữa các nhà máy điện khác.

Và nền kinh tế quốc gia bị ảnh hưởng.  Trong tháng 9, lạm phát tăng vọt lên 8,6% (+1,5% so với tháng trước) do giá thực phẩm tăng, chi tiêu sản xuất tăng và tiếp tục chịu áp lực từ sự mất giá của đồng nội tệ. Mặc dù đất nước đang giảm dân số, tỷ lệ thất nghiệp trong tháng 10 vẫn ở mức trên 15% và chỉ số nghèo đói – tức là số người buộc phải tiết kiệm lương thực – ở mức 20%. Mặc dù vậy, nguồn thu ngân sách nhà nước Ucraina vẫn được sử dụng để tài trợ cho quốc phòng. Về phần nó, chi phí dân sự được chi trả bởi viện trợ bên ngoài.

Những con số đằng sau đó ẩn giấu những câu chuyện, và đằng sau những câu chuyện này ẩn giấu những con người kể về nhân loại bi thảm của hành động vô nhân đạo nhất vốn có thể tồn tại, đó là chiến tranh.

Tý Linh

(theo Guglielmo Gallone –  Vatican News)