BÀI GIÁO LÝ VỀ TẬT XẤU VÀ NHÂN ĐỨC – BÀI 11. HÀNH VI NHÂN ĐỨC

Tóm tắt bài giáo lý của Đức Thánh Cha :

Anh chị em thân mến, trong các bài giáo lý về tật xấu và nhân đức, bây giờ chúng ta xem xét bản chất của nhân đức, mà Sách Giáo Lý định nghĩa là “một khuynh hướng thường xuyên và kiên trì để làm điều thiện”. Được tạo dựng theo hình ảnh và giống Thiên Chúa, chúng ta được tạo dựng cho sự tốt lành, tuy nhiên trong thế giới sa ngã của chúng ta, việc theo đuổi nhân đức và từ bỏ tật xấu đòi hỏi kỷ luật và sự kiên trì. Thực ra, sự tăng trưởng về nhân đức là biểu hiện cao quý nhất về sự tự do của con người chúng ta, nhưng nhất thiết phải được hỗ trợ bởi ân sủng trước đó của Thiên Chúa. Vì lý do này, Thánh Kinh khuyên chúng ta cầu xin ơn khôn ngoan của Chúa Thánh Thần, để biết ý muốn của Chúa và để ý muốn đó định hướng mọi quyết định của chúng ta khi chúng ta cố gắng làm cho cuộc sống của mình phù hợp hơn bao giờ hết với kế hoạch đầy ân sủng và yêu thương của Người dành cho gia đình nhân loại của chúng ta.

Dưới đây là bài giáo lý của Đức Thánh Cha, ngày 13/3/2024 :

Anh chị em thân mến, chào anh chị em !

Sau khi kết thúc phần tổng quan của chúng ta về các tật xấu, bây giờ là lúc nhìn vào hình ảnh phản chiếu, đối lập với kinh nghiệm về điều xấu. Trái tim con người có thể chiều theo những đam mê xấu xa, nó có thể chú ý đến những cám dỗ có hại được ngụy trang dưới vẻ bề ngoài có sức thuyết phục, nhưng nó cũng có thể chống lại tất cả những điều này. Dù điều này có khó khăn đến đâu, nhưng con người được tạo dựng cho sự tốt lành, điều thực sự làm thỏa mãn họ, và họ cũng có thể thực hành nghệ thuật này, khiến một số khuynh hướng trở nên thường hằng trong họ. Việc suy nghĩ về khả năng tuyệt vời này của chúng ta đã tạo thành một chương cổ điển trong triết học luân lý: chương về nhân đức.

Các triết gia Rôma gọi nó là virtus, người Hy Lạp gọi là aretè. Thuật ngữ Latinh trước hết nhấn mạnh rằng người nhân đức là người mạnh mẽ, can đảm, có khả năng kỷ luật và khổ hạnh: do đó, việc thực thi các nhân đức là kết quả của quá trình nảy mầm lâu dài, đòi hỏi nỗ lực và thậm chí đau khổ. Thay vào đó, từ Hy Lạp, aretè, chỉ điều gì đó xuất sắc, điều gì đó nổi bật, khơi lên sự ngưỡng mộ. Do đó, người nhân đức không bị hư hỏng bởi sự lệch lạc, nhưng vẫn trung thành với ơn gọi của mình, nhận thức đầy đủ về chính mình.

Chúng ta sẽ sai lầm nếu nghĩ rằng các vị thánh là ngoại lệ của loài người: một loại nhóm hạn chế gồm những nhà vô địch sống vượt quá những giới hạn của loài người chúng ta. Thay vào đó, các vị thánh, từ viễn cảnh mà chúng ta vừa giới thiệu về các nhân đức, là những người trở thành chính mình một cách trọn vẹn, hoàn thành ơn gọi riêng của mỗi người nam hay nữ. Thật là một thế giới hạnh phúc nếu công lý, sự tôn trọng, lòng nhân từ lẫn nhau, tâm trí cởi mở và niềm hy vọng là những điều bình thường được chia sẻ, chứ không phải là một điều bất thường hiếm gặp! Đây là lý do tại sao chương về hành vi nhân đức, trong thời kỳ đầy bi kịch này của chúng ta, nơi chúng ta thường phải đối mặt với những điều tồi tệ nhất của nhân loại, cần được mọi người khám phá lại và thực hành. Trong một thế lệch lạc, chúng ta phải nhớ đến hình dáng mà chúng ta đã được tạo dựng, hình ảnh của Thiên Chúa mãi mãi in sâu vào chúng ta.

Nhưng chúng ta có thể định nghĩa khái niệm nhân đức như thế nào? Sách Giáo lý Giáo hội Công giáo cho chúng ta một định nghĩa rõ ràng và súc tích: “Nhân đức là một khuynh hướng thường xuyên và kiên trì để làm điều thiện” (số 1803). Vì vậy, nó không phải là một điều thiện ngẫu hứng hay có phần ngẫu nhiên từ trên trời thỉnh thoảng rơi xuống. Lịch sử cho chúng ta thấy rằng ngay cả những kẻ tội phạm, trong những lúc sáng suốt cũng đã làm được việc tốt; chắc chắn những việc làm này đã được ghi vào “sách của Chúa”, nhưng nhân đức lại là một điều khác. Đó là sự tốt lành bắt nguồn từ sự trưởng thành chậm rãi của con người, đến mức trở thành một đặc tính bên trong. Nhân đức là một thường tính của sự tự do. Nếu chúng ta được tự do trong mọi hành động, và mỗi khi được đòi hỏi lựa chọn giữa tốt và xấu, thì nhân đức chính là điều giúp chúng ta có xu hướng hướng đến sự lựa chọn đúng đắn.

Nếu nhân đức là một món quà đẹp đẽ như vậy, thì ngay lập tức nảy sinh một câu hỏi: làm sao có thể đạt được nó? Câu trả lời cho câu hỏi này không đơn giản, nó phức tạp.

Đối với người Kitô hữu, sự trợ giúp đầu tiên là ân sủng của Thiên Chúa. Quả thế, Chúa Thánh Thần tác động trong chúng ta là những người đã chịu phép rửa, hoạt động trong tâm hồn chúng ta để dẫn nó đến một đời sống nhân đức. Biết bao Kitô hữu đã đạt đến sự thánh thiện qua nước mắt, nhận ra rằng họ không thể vượt qua được một số điểm yếu của mình! Nhưng họ kinh nghiệm được rằng Thiên Chúa đã hoàn thành công việc tốt lành đó mà chỉ là một bản phác thảo dành cho họ. Ân sủng luôn đi trước trách nhiệm luân lý của chúng ta.

Hơn nữa, chúng ta không bao giờ được quên bài học rất phong phú từ sự khôn ngoan của người xưa, vốn dạy chúng ta rằng nhân đức sẽ phát triển và có thể được vun trồng. Và để điều này xảy ra, hồng ân đầu tiên phải cầu xin Chúa Thánh Thần chính là sự khôn ngoan. Con người không phải là một lãnh thổ tự do để chinh phục những thú vui, cảm xúc, bản năng, đam mê mà không thể làm bất cứ điều gì để chống lại những sức mạnh này, đôi khi hỗn loạn, vốn đang ngự trị bên trong họ. Hồng ân vô giá mà chúng ta sở hữu là tâm trí cởi mở, đó là sự khôn ngoan có thể học hỏi từ những sai lầm để quản lý cuộc sống tốt đẹp. Rồi, cần có thiện chí: khả năng lựa chọn điều tốt, rèn luyện bản thân bằng cách thực hành khổ hạnh, tránh xa những điều thái quá.

Anh chị em thân mến, đây là cách chúng ta bắt đầu hành trình xuyên qua các nhân đức, trong vũ trụ thanh bình đầy thử thách này, nhưng mang tính quyết định cho hạnh phúc của chúng ta.

———————————————

Tý Linh chuyển ngữ

(nguồn : vatican.va)