BÀI GIÁO LÝ VỀ THƯ GỞI TÍN HỮU GALÁT. BÀI 12: TỰ DO ĐƯỢC THỂ HIỆN TRONG TÌNH YÊU

“Đặc biệt trong thời điểm lịch sử này, chúng ta cần tái khám phá chiều kích cộng đồng, chứ không phải chủ nghĩa cá nhân, của tự do: đại dịch đã dạy  chúng ta rằng chúng ta cần nhau, […]. Chúng ta hãy nói và tin rằng tha nhân không phải là một trở ngại cho sự tự do của tôi, nhưng đúng hơn họ là khả năng để thể hiện nó cách trọn vẹn.” Đức Phanxicô đã kêu mời các Kitô hữu như thế trong bài giáo lý thứ 12 về Thư gởi tín hữu Galát, bàn về “Tự do được thể hiện trong tình yêu”, tại buổi tiếp kiến chung hôm 20/10/2021.

Điều đó là bởi vì chúng ta đang đối diện với “một trong những quan niệm hiện đại phổ biến nhất về tự do là thế này: “Sự tự do của tôi kết thúc khi tự do của bạn bắt đầu””, vốn là “nhãn quan chủ nghĩa cá nhân”, trong khi “chiều kích xã hội là nền tảng đối với các Kitô hữu, và nó làm cho họ có khả năng hướng đến công ích chứ không đến lợi ích riêng tư”.

Để được như thế trong sự mới mẻ của đức tin này, như thánh Phaolô quan niệm, “tự do không phải là cách sống phóng đãng, theo tính xác thịt hay theo bản năng, những dục vọng cá nhân hay sự xung động ích kỷ của mình; không phải, trái lại, sự tự do của Chúa Giêsu làm cho chúng ta trở thành “những đầy tớ phục vụ nhau””, hay “tự do không phải là “làm những gì bạn muốn và những gì bạn thích””, nhưng “sự tự do đích thực được diễn tả trọn vẹn trong tình yêu”, “với tình yêu chúng ta nhìn  thấy nơi Chúa Kitô, đức ái – đây là tình yêu thực sự tự do và giải  thoát. Đó là tình yêu tỏa sáng trong sự phục vụ nhưng không, theo khuôn mẫu tình yêu của Chúa Giêsu”.

Cũng trong buổi tiếp kiến chung này, một điều bất ngờ đã xảy ra khi một em nhỏ bị khuyết tật đã đi lên chỗ ngồi của Đức Thánh Cha và muốn có được chiếc mũ trắng của ngài. Em đã được toại nguyện, và Đức Thánh Cha, nhân  cơ hội này, đã rút ra một bài học về sự tự do cho tất cả mọi người.

Dưới đây là bài giáo lý của Đức Thánh Cha:

Anh chị em thân mến, chào anh chị em!

Trong những ngày này, chúng ta đang nói về sự tự do đức tin, lắng nghe Thư gởi tín hữu Galát. Nhưng tôi nhớ lại những gì Chúa Giêsu nói về tính tự nhiên và tự do của trẻ em, khi em nhỏ này đã tự do đến gần và di chuyển như thể em đang ở nhà…Và Chúa Giêsu nói với chúng ta: “Cả anh em nữa, nếu anh em không cư xử như các trẻ nhỏ, anh em sẽ không được vào Nước Trời”. Sự can đảm đến gần Chúa, mở ra cho Chúa, không sợ Chúa: tôi cảm ơn em nhỏ này về bài học mà em đã mang lại cho tất cả chúng ta. Và xin Chúa giúp em trong sự giới hạn của em, trong sự trưởng thành của em bởi vì em đã mang lại chứng tá này đến từ tâm hồn của em. Trẻ em không có một bộ chuyển đổi tự động từ tâm hồn đến cuộc sống: tâm hồn hướng dẫn. Cảm ơn con.

Thánh Phaolô Tông đồ, với Thư gởi tín hữu Galát, dần dần dẫn chúng ta vào sự mới mẻ tuyệt vời của đức tin. Từ từ, từng bước một…đó là sự mới mẻ của đức tin. Đó thực sự là một sự mới mẻ tuyệt vời, bởi vì nó không chỉ canh tân một vài khía cạnh của cuộc sống, nhưng đúng hơn nó dẫn chúng ta đi vào “đời sống mới” đó mà chúng ta đã nhận được nhờ bí tích Rửa tội. Ở đó, món quà lớn lao nhất, món quà được trở thành con cái của Thiên Chúa, đã được tuôn đổ trên chúng ta. Được tái sinh trong Chúa Kitô, chúng ta đã chuyển từ một lòng đạo đức được làm nên bởi  các giới luật – chúng ta đã chuyển từ một lòng đạo đức được làm nên bởi những giới luật – đến một đức tin sống động, có trung tâm là sự hiệp thông với tc và với anh chị em của chúng ta, tức là trong tình yêu. Chúng ta đã chuyển từ sự nô lệ của nỗi sợ hãi và tội lỗi đến sự tự do của con cái Thiên Chúa. Ở đây, một lần nữa, là từ ngữ tự do…

Hôm nay, chúng ta sẽ cố gắng hiểu hơn trọng tâm của sự tự do này là gì đối với thánh Tông đồ, cốt lõi của nó là gì. Thánh Phaolô khẳng định rằng nó là bất cứ điều gì ngoại trừ một “cơ hội cho tính xác thịt” (Gl 5,13): vì thế, tự do không phải là cách sống phóng đãng, theo tính xác thịt hay theo bản năng, những dục vọng cá nhân hay sự xung động ích kỷ của mình; không phải, trái lại, sự tự do của Chúa Giêsu làm cho chúng ta trở thành “những đầy tớ phục vụ nhau”, như thánh Tông đồ viết (ibid.). Nhưng đây có phải là sự nô lệ? Vâng, sự tự do trong Chúa Kitô có một yếu tố của sự nô lệ, một chiều kích dẫn chúng ta đến sự phục vụ, sống cho tha nhân. Nói cách khác, sự tự do đích thực được diễn tả trọn vẹn trong tình yêu. Tuy nhiên, một lần nữa, chúng ta lại thấy mình đối mặt với nghịch lý của Tin Mừng: chúng ta được tự do bằng cách phục vụ, không phải bằng cách làm những gì chúng ta muốn. Chúng ta tự do trong việc phục vụ, và sự tự do đến từ đó; chúng ta nhận biết chính mình cách trọn vẹn ở mức độ mà chúng ta trao hiến chính mình, ở mức độ mà chúng ta can đảm trao hiến chính mình; chúng ta có được sự sống nếu chúng ta mất mát nó (x. Mc 8,13). Đây hoàn toàn là Tin Mừng.

Nhưng làm thế nào có thể giải thích nghịch lý này? Bởi vì đó là một nghịch lý! Câu trả lời của thánh Tông đồ đơn giản như câu hỏi: “qua tình yêu” (Gl 5,13). Không có tự do mà không có tình yêu. Sự tự do ích kỷ làm những gì tôi muốn không phải là tự do, bởi vì nó khép kín nơi chính mình, nó không sinh hoa trái. Qua tình yêu: chính tình yêu của Chúa Kitô đã giải thoát chúng ta và cũng chính tình yêu giải thoát chúng ta khỏi sự nô lệ tồi tệ nhất, nô lệ cho cái tôi; vì thế, sự tự do gia tăng với tình yêu. Nhưng hãy cẩn thận: không phải với tình yêu đặt trọng tâm trên cái tôi, với tình yêu của một vở kịch nhiều kỳ, không phải với đam mê chỉ nhìn những gì chúng ta muốn và thích: không phải với tình yêu đó, nhưng với tình yêu chúng ta nhìn  thấy nơi Chúa Kitô, đức ái – đây là tình yêu thực sự tự do và giải  thoát. Đó là tình yêu tỏa sáng trong sự phục vụ nhưng không, theo khuôn mẫu tình yêu của Chúa Giêsu, Đấng đã rửa chân cho các môn đệ và nói: “Thầy đã nêu gương cho anh em, để anh em cũng làm như Thầy đã làm cho anh em” (Ga 13,15). Phục vụ lẫn nhau.

Vì thế, đối với thánh Phaolô, tự do không phải là “làm những gì bạn muốn và những gì bạn thích”: không phải. Loại tự do này, không có mục tiêu và không có điểm quy chiếu, sẽ là một thứ tự do trống rỗng, một thứ tự do của rạp xiếc: nó không tốt. Và thực sự, nó để lại sự trống rỗng bên trong: thường xuyên, sau khi làm theo bản năng một mình, chúng ta nhận ra rằng chúng ta bị bỏ lại với một sự trống rỗng lớn bên trong và chúng ta đã sử dụng cách tệ hại kho tàng tự do của mình, vẻ đẹp của việc có thể chọn lựa sự tốt lành thực sự cho chính chúng ta và cho người khác. Sự tự do đích thực luôn giải thoát chúng ta, nhưng trái lại, khi chúng ta thực thi quyền tự do về những gì chúng ta thích và không thích đó, thì, cuối cùng, chúng ta vẫn trống rỗng. Chỉ sự tự do này là toàn vẹn, chân chính, và đưa chúng ta vào cuộc sống hàng ngày thực sự.

Trong một bức thư khác, Thư thứ nhất gởi tín hữu Côrintô, thánh Tông đồ trả lời cho những người chủ trương một ý tưởng sai lầm về tự do. “Mọi sự đều hợp pháp!” À, mọi sự đều hợp pháp, chúng có thể được làm. Không: đó là một ý tưởng sai lầm. “Vâng, nhưng không phải mọi sự đều hữu ích” sẽ là câu trả lời. “Mọi sự đều hợp pháp nhưng không phải mọi sự đều hữu ích!”, thánh Phaolô trả lời. “Mọi sự đều hợp pháp, vâng, nhưng không phải mọi sự đều xây dựng”, thánh Tông đồ vặn lại. Rồi ngài nói thêm: “Đừng ai tìm ích lợi cho riêng mình, nhưng là ích lợi cho người lân  cận mình” (1Cr 10,23-24). Đây là quy tắc để vạch trần bất kỳ loại tự do ích kỷ nào. Ngoài ra, đối với những người bị cám dỗ giảm thiểu tự do chỉ còn là sở thích của mình, thánh Phaolô đặt trước mặt họ nhu cầu về tình yêu. Tự do được tình yêu hướng dẫn là sự tự do duy nhất giúp người khác và chính chúng ta được tự do, biết làm thế nào để lắng nghe mà không áp đặt, biết cách yêu thương mà không ép buộc, xây dựng mà không phá hủy, không khai thác người khác vì sự thuận lợi của mình và làm điều tốt mà không tìm kiếm ích lợi của riêng mình. Tóm lại, nếu tự do không nhằm phục vụ – đây là thử thách – nếu tự do không phục vụ sự thiện, thì nó nguy  cơ bị cằn cỗi và không sinh hoa trái. Nếu tự do không phục vụ sự thiện, thì nó không sinh hoa trái. Mặt khác, tự do được tình yêu gợi hứng sẽ dẫn đến người nghèo, nhận ra khuôn mặt của Chúa Kitô nơi khuôn mặt của họ. Vì thế, việc phục vụ nhau này cho phép thánh Phaolô, khi viết thư cho tín hữu Galát, nhấn mạnh điều gì đó không thứ yếu chút nào: bằng  cách này, khi nói về sự tự do mà các Tông đồ khác đã trao cho ngài để loan báo Tin Mừng, thì ngài đã nhấn mạnh rằng họ chỉ khuyến nghị một điều duy nhất: nhớ đến người nghèo (x. Gl 2,10). Thật thú vị, những gì các Tông đồ đã nói khi, sau cuộc chiến ý thức hệ giữa thánh Phaolô và các Tông đồ, họ đều đồng ý: “Hãy tiến lên, hãy tiến lên và đừng quên người nghèo”, nghĩa là, mong sao sự tự do của anh em với tư cách là người rao giảng trở nên sự tự do phục vụ người khác, chứ không phải vì mình, không phải làm như anh thích làm.

Tuy nhiên, chúng ta biết rằng một trong những quan niệm hiện đại phổ biến nhất về tự do là thế này: “Sự tự do của tôi kết thúc khi tự do của bạn bắt đầu”. Nhưng ở đây thiếu đi mối tương quan! Đó là một nhãn quan chủ nghĩa cá nhân. Mặt khác, những người đã nhận được món quà tự do mà Chúa Giêsu mang lại không thể nghĩ rằng tự do bao gồm việc tránh xa người khác, như thể họ là một mối phiền toái; con người không được nhìn như bị nhốt kín một mình, nhưng luôn là một phần của cộng đồng. Chiều kích xã hội là nền tảng đối với các Kitô hữu, và nó làm cho họ có khả năng hướng đến công ích chứ không đến lợi ích riêng tư.

Đặc biệt trong thời điểm lịch sử này, chúng ta cần tái khám phá chiều kích cộng đồng, chứ không phải chủ nghĩa cá nhân, của tự do: đại dịch đã dạy  chúng ta rằng chúng ta cần nhau, nhưng để biết điều này mà thôi thì không đủ; chúng ta cần chọn lựa nó một cách hữu hình, để quyết định trên con đường đó, mỗi ngày. Chúng ta hãy nói và tin rằng tha nhân không phải là một trở ngại cho sự tự do của tôi, nhưng đúng hơn họ là khả năng để thể hiện nó cách trọn vẹn. Bởi vì sự tự do của chúng ta được sinh ra từ tình yêu của Thiên Chúa và tăng trưởng trong đức ái. Cảm ơn anh chị em.

Tý Linh chuyển ngữ

(nguồn: vatican.va)