« Nếu chúng ta muốn xây dựng lại hy vọng, thì chúng ta cần từ bỏ ngôn ngữ, những hành động và chọn lựa do tính ích kỷ khởi xướng và học biết ngôn ngữ yêu thương, vốn là ngôn ngữ chăm sóc ». Đức Phanxicô nhắc nhở như thế trong buổi đọc Kinh Truyền Tin ngày lễ Đức Maria Mẹ Thiên Chúa, 1/1/2023, và đồng thời nhấn mạnh « chăm sóc là một ngôn ngữ mới chống lại những ngôn ngữ của tính ích kỷ ». Ngài mời gọi : « Cử hành Ngày Thế giới Hòa bình hôm nay, chúng ta hãy ý thức lại trách nhiệm đã được giao phó cho chúng ta để xây dựng tương lai ».

Ba thông điệp trong tám năm Giáo hoàng : hai trong số đó về nhân đức đối thần, thông điệp thứ ba về học thuyết xã hội. Trong khuôn khổ này, huấn quyền của Đức Bênêđíctô XVI đã nêu bật điều chính yếu và đồng thời chiều sâu.

Đức Bênêđictô XVI sẽ không để lại hình ảnh về một Giáo Hoàng xã hội. Tuy nhiên, ta sẽ giữ lại những lập trường của ngài về môi trường sinh thái hay tài chính thế giới. Và, nhất là, Thông điệp « Caritas in veritate », qua đó ngài để lại dấu ấn thần học cho tư tưởng xã hội của Giáo Hội.

Trong suốt triều đại Giáo hoàng của mình, Đức Thánh Cha đã rộng rãi đề cập các chủ đề liên quan đến học thuyết xã hội của Giáo Hội. Với thông điệp Caritas in veritate, năm 2009, ngài đã đề nghị một suy tư thần học mới mẻ, biến đức ái thành một khái niệm trung tâm.

Trong sứ điệp video gởi cho các tham dự viên của cuộc Gặp gỡ giới trẻ thế giới do tổ chức « Scholas Occurentes » tài trợ, diễn ra ở Buenos Aires, Argentina, từ ngày 29/10 đến 1/11/2018, Đức Phanxicô đã đưa ra một giáo huấn về sự gắn bó với « căn tính », với « sự thuộc về » (tư cách thành viên), với « gốc rễ »…như là điều kiện của « sự tăng trưởng » và mở ra cho tha nhân, cho sự khác biệt, và như là điều kiện của « cuộc gặp gỡ », của « sự đối thoại » đích thực và của hòa bình.

Hôm 16/12/2022, Tòa Thánh đã công bố Sứ điệp của Đức Thánh Cha Phanxicô cho Ngày thế giới hòa bình lần thứ 56, được cử hành vào ngày 1/1/2023. Đức Thánh Cha đề cập đến đại dịch Covid-19 và cuộc chiến ở Ucraina, một cuộc chiến « do chọn lựa tội lỗi của con người », hai cuộc khủng hoảng lớn làm cho nhân loại phải tự vấn và phải vượt qua. Đối với ngài, chỉ tình huynh đệ và lòng trắc ẩn, được thúc đẩy bởi tình yêu thương của Thiên Chúa, mới có thể giúp nhân loại vạch ra những nẻo đường hòa bình.

Trong bài diễn văn nói với các bạn trẻ của phong trào Công giáo Tiến hành Ý, được tiếp kiến hôm 15/12/2022, Đức Phanxicô đã khích lệ họ truyền giáo, gặp gỡ và tin tưởng vào Chúa Kitô. « Chúng ta không được sợ hãi khi xuống thực địa, nhập  cuộc », Đức Thánh Cha nhấn mạnh và đồng thời kêu gọi đến thực tại hơn là ảo.

Trong cuộc phỏng vấn dành cho « America Magazine », Đức Phanxicô đã đề cập đến các chủ đề khác nhau : phá thai, lạm dụng tính dục, vai trò của nữ giới trong Giáo hội hay sự thỏa thuận giữa Tòa Thánh và Trung quốc. Gợi lên cuộc chiến tranh ở Ucraina, Đức Thánh Cha đảm bảo rằng « Tòa Thánh sẵn sàng làm trung gian cho hòa bình ».

Trong cuộc phỏng vấn dành cho « America Magazine », Đức Phanxicô đã đề cập đến các chủ đề khác nhau : phá thai, lạm dụng tính dục, vai trò của nữ giới trong Giáo hội hay sự thỏa thuận giữa Tòa Thánh và Trung quốc. Gợi lên cuộc chiến tranh ở Ucraina, Đức Thánh Cha đảm bảo rằng « Tòa Thánh sẵn sàng làm trung gian cho hòa bình ».

Cử hành Ngày Thế giới người nghèo lần thứ VI hôm Chúa Nhật 13/11, Đức Phanxicô đã kêu gọi « đừng để mình bị mê hoặc bởi tiếng còi của chủ nghĩa dân túy ». Lo lắng về « nỗi sợ hãi » và « chủ nghĩa chủ bại », ngài khích lệ « đừng chạy trốn để bảo vệ mình khỏi lịch sử, nhưng mang lại cho lịch sử một khuôn mặt khác ».

Gặp gỡ các nhân viên và các tham dự viên khóa họp khoáng đại của Bộ Truyền thông, Đức Phanxicô đã đưa ra những chìa khóa cho một sự truyền thông tốt : nó phải làm cho tính đa dạng các quan điểm được khả thi, tìm cách bảo vệ sự hiệp nhất và sự thật, chống lại sự vu khống, bạo lực bằng lời nói, chủ nghĩa cá nhân và chủ nghĩa chính thống quá khích.

« Ước gì Ngày Thế giới người nghèo lần thứ VI này trở nên cơ hội ân sủng để kiểm điểm lương tâm cá nhân và cộng đồng và là cơ hội để chúng ta tự hỏi liệu sự nghèo khó của Chúa Giêsu Kitô là nguời bạn đời trung thành của chúng ta hay không ». Đức Phanxicô mời gọi các Kitô hữu như thế khi kết thúc sứ điệp Ngày Thế giới người nghèo lần thứ VI, diễn ra vào ngày 13/11/2022.

Đức Phanxicô đã cử hành thánh lễ cầu cho công lý và hòa bình vào sáng 5/11/2022 ở Bahrain trước khoảng 30.000 tín hữu Công giáo của Vùng đại diện Tông Tòa Bắc Ả-rập. Trong bài giảng của mình, ngài nhắc lại giáo huấn nền tảng của Chúa Giêsu : luôn yêu thương và yêu thương mọi người, một lời đề nghị « táo bạo », một lời mời gọi dấn thân để phá vỡ xiềng xích của sự dữ.

Trước các nhà chức trách của Bahrain, trong ngày đầu tiên của chuyến tông du của mình, hôm 3/11/2022, Đức Phanxicô đã kêu gọi tôn trọng nhân quyền và xóa bỏ án tử hình, vốn vẫn đang còn hiệu lực ở nước này.

« Hòa bình không đạt được bằng cách chiến thắng hay đánh bại ai đó, nó không bao giờ là bạo lực, nó không bao giờ được trang bị vũ khí ». Đức Phanxicô tuyên bố như thế trong buổi đọc Kinh Truyền Tin hôm 1/11/2022, Lễ Các Thánh Nam Nữ,

Trong bài phát biểu ở đại hội của Liên hiệp các Hội đồng Giám mục Á Châu (FABC) hôm 29/10/2022, ĐHY Tagle lưu ý sự ảo tưởng đến từ sự khẳng định nhận được từ những bức ảnh được đăng tải và đồng thời đã nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc đọc sách trong thời đại mạng xã hội, để phát triển tinh thần phản biện và sự đồng cảm.

Phát biểu tại Hội nghị chuyên đề về học thuyết xã hội của Giáo hội ở Học viện Newman ở Uppsala, Thụy Điển, bắt đầu vào ngày 27/10, Tổng trưởng Bộ Phục vụ sự phát triển con người toàn tiện đã nhắc lại rằng tình yêu là nền tảng của việc đọc Lời Chúa, chìa khóa giải thích duy nhất tạo ra một đời sống lành mạnh cho Giáo hội và xã hội. Và do đó, việc giảng dạy và phổ biến học thuyết xã hội của Giáo hội không phải là một hành động bên lề, nhưng chúng nằm ở chính trung tâm của việc loan báo Tin Mừng.

Cùng với các nhà lãnh đạo tôn giáo trên thế giới, hôm 25/10/2022, Đức Phanxicô đã đến tham dự nghi thức bế mạc cuộc gặp gỡ liên tôn quốc tế lần thứ 36 được tổ chức ở Rôma bởi  cộng đoàn Sant’Egidio : « Tiếng kêu của hòa bình ». Dịp này, ngài kêu gọi: « Các tôn giáo không thể được sử dụng cho chiến tranh. Chỉ hòa bình là thánh thiện và không ai được sử dụng danh Thiên Chúa để chúc lành cho khủng bố và bạo lực. Nếu anh chị em thấy chiến tranh xung quanh mình, đừng cam chịu ! Người dân muốn hòa bình ».

Xã hội càng phát triển thì vấn đề môi sinh càng trở nên thách đố. Thực tế cho thấy, những trận ngập lụt, mưa bão, sạt lở đang diễn ra liên tiếp tại dải đất miền Trung những ngày gần đây cũng như các đợt hạn hán, thiên tai không ngừng xảy ra ở những nơi khác nhau trên thế giới chính là những “dấu chỉ” để chúng ta nhìn nhận lại thái độ và cách thức của mình đối với môi trường sống xung quanh, và đồng thời ý thức hơn điều mà Đức Thánh Cha Phanxicô đã nhấn mạnh trong thông điệp Laudato Si’: “Tất cả đều liên kết với nhau” (số 91), và “không có hai cuộc khủng hoảng tách rời nhau, một về môi sinh và một về xã hội, nhưng chỉ một cuộc khủng hoảng duy nhất và phức tạp về môi sinh xã hội” (số 138). Vì “tiếng kêu của  trái đất và tiếng kêu của người nghèo chỉ là một”.

Hôm Chúa Nhật 9/10/2022, Đức Phanxicô đã chủ tế thánh lễ phong thánh cho hai chân phước Giovanni Battista Scalabrini và Artemide Zatti trước sự diện diện của khoảng 50 000 tín hữu. Trong bài giảng của mình, ngài mời gọi các Kitô hữu đến lòng biết ơn, bước đi cùng nhau. Đặc biệt ngài tuyên bố : « Loại trừ người di cư là tội phạm ».