Kỷ niệm 10 năm triều đại giáo hoàng của mình, Đức Thánh Cha Phanxicô đã chấp nhận trả lời các câu hỏi của Emmanuel Van Lierde của  tuần báo Tertio. Cuộc phỏng vấn được thực hiện ngày 19/12/2022 và được đăng vào ngày 28/2 và 1/3/2023 trên Cathobel. Chúng tôi chuyển ngữ một số phần chính.

Nếu đạo đức học liên quan đến tính chất đúng hoặc sai của hành vi con người, thì ta cần nêu lên câu hỏi cái gì cấu thành hành vi nhân loại? Trong triết lẫn thần học đã có sự phân biệt truyền thống giữa (a) actus humanus và (b) actus hominis.

Tóm tắt bài giáo lý của Đức Thánh Cha :

Anh chị em thân mến, trong hành trình giáo lý của chúng ta về niềm đam mê loan báo Tin Mừng, hôm nay chúng ta hãy khởi đi từ những lời của Chúa Giêsu, Đấng yêu cầu các môn đệ của Ngài hãy đi làm cho trở thành môn đệ và hãy đi làm phép rửa, bằng cách mang niềm vui về sự hiện diện của Thiên Chúa, Đấng gần gũi và hành động trong chúng ta.

Mỗi thảm họa đều dẫn đên một loạt những nghi ngờ : Thiên Chúa không thể ngăn chặn nó sao ? Làm sao còn có thể tin vào sự hiện diện tích cực của một Thiên Chúa mà chúng ta gọi là « tình yêu » và toàn năng ? Cha Marcel Domergue, s.j, tra vấn Thánh Kinh để giúp chúng ta đương đầu với vấn đề không thể tránh khỏi này.

Gần 350000 binh sĩ Hàn quốc đã chiến đấu tại Việt Nam bên cạnh lính Mỹ từ năm 1964 đến năm 1973. Hôm 5/2/2023, một phái đoàn Công giáo Hàn quốc đã đến miền bắc VN, để xin người dân VN tha thứ cho những hành động tàn bạo mà quân đội Hàn quốc đã gây ra trong cuộc xung đột.

Trong Sứ điệp cho Ngày Thế giới Bệnh nhân 2023, được cử hành vào ngày 11/2, Đức Phanxicô mời gọi, trong tinh thần Giáo hội hiệp hành, hãy « suy nghĩ về sự kiện rằng chính qua kinh nghiệm về sự mong manh và bệnh tật mà chúng ta có thể học cách bước đi cùng nhau theo phong cách của Thiên Chúa, Đấng gần gũi, trắc ẩn và dịu dàng ».

Đức Thánh Cha Phanxicô đã gặp gỡ các Giám mục, Linh mục, Phó tế, Tu sĩ nam nữ và chủng sinh của Nam Sudan tại nhà thờ Chánh tòa Thánh Têrêsa, ở Juba, hôm 4/1/2023. Ngài khuyến khích họ trở nên ngoan ngoãn trong bàn tay Thiên Chúa và chuyển cầu cho dân chúng, mời gọi họ « lên tiếng chống lại bất công ».

Trong ngày đầu tiên của chuyến tông du Nam Sudan, ngày 3/2/2023, Đức Phanxicô đã mạnh mẽ thúc giục các nhà lãnh đạo của đất nước thi hành các thỏa thuận hòa bình, trong một bài phát biểu mà ngài không che giấu sự sốt ruột.

Kết thúc chặng Congo của chuyến tông du châu Phi của mình, hôm 3/2/2023, Đức Thánh Cha Phanxicô đã yêu cầu các Giám mục Congo đừng giới hạn hành động của họ vào việc dấn thân chính trị.

Trong một thánh lễ khổng lồ được cử hành hôm 1/2/2023, Đức Phanxicô đã tha thiết cầu xin cho hòa bình, trong một đất nước bị bạo lực xâu xé. Trước mặt ngài, bóng ma chiến tranh dường như hiện hữu trong tâm trí của hàng triệu người đến tham dự thánh lễ.

Vào ngày đầu tiên của chuyến tông du Châu Phi, 31/1/2023, Đức Phanxicô đã kêu gọi các nhà lãnh đạo Congo về trách nhiệm, khước từ đề cập cách minh nhiên vai trò của Rwanda trong tình trạng bất ổn đang diễn ra ở phía đông của đất nước.

Một đoạn trong cuộc phỏng vấn của Đức Phanxicô với hãng thông tấn Associated Press, được công bố hôm 25/1/2023, đã tạo ra sự lẫn lộn. Trong một lá thư gởi cho trang web Outreach của Mỹ, hôm 27/1, ngài đã làm rõ lời nói của ngài và lặp lại rằng cần phải xóa bỏ những luật lệ hình sự hóa đồng tính luyến ái.

Tái khám phá ý nghĩa và giá trị của hôn nhân : đó là mục tiêu chính của bài phát biểu của Đức Phanxicô hôm 27/1/2023 cho các thỉnh giả của Tòa Thượng thẩm Rôma, tòa án này của Tòa Thánh đặc biệt quy định về các đơn xin hủy bỏ hôn nhân. Đức Thánh Cha cho rằng cuộc khủng hoảng đang tác động đến rất nhiều gia đình đến từ sự thiếu hiểu biết thực tế, cá nhân và tập thể, về hôn nhân là gì.

 « Đồng tính luyến ái không phải là một tội ác », Đức Thánh Cha Phanxicô đã tuyên bố như thế trong cuộc phỏng vấn với hãng thông tấn Associated Press được phát sóng vào ngày 25/1/2023. « Đó là một tội, đồng ý, nhưng chúng ta hãy phân biệt rõ giữa hai điều này ». Và ngài nói tiếp : « Thiếu bác ái với người thân cận cũng là một tội ».

« Chúng ta có thể tưởng tượng Chúa phải đau đớn thế nào khi chứng kiến các cuộc chiến tranh và hành động bạo lực do những người tự xưng là Kitô hữu thực hiện ». Hôm 25/1/2023 tại Vương cung thánh đường thánh Phaolô Ngoại Thành, Đức Phanxicô đã tố giác những ai cảm thấy « được đức tin của họ cho phép ủng hộ các hình thức khác nhau của chủ nghĩa dân tộc đần độn và bạo lực » trong buổi đọc Kinh Chiều kết thúc Tuần cầu nguyện cho sự hiệp nhất Kitô hữu. Ngài kêu gọi các Kitô hữu hoán cải để bước đi hướng đến sự hiệp nhất.

Trong cuốn sách sẽ được xuất bản vào ngày 27/1 ở Ý, vị Hồng y bảo thủ Gerhard Müller, nguyên tổng trưởng Bộ Giáo lý Đức tin, đã chỉ trích Đức Phanxicô cách mạnh mẽ.

Chiến tranh ở Ucraina, thỏa thuận hạt nhân Iran, xung đột Israel-Palestin, bạo lực ở Tây Phi…Liệt kê các cuộc khủng hoảng chính đang ảnh hưởng đến hành tinh, Đức Phanxicô tái khẳng định, vào hôm 9/1/2023, trong bài diễn văn cầu chúc ngoại giao đoàn, sự cần thiết phải thúc đầy hòa bình « trong sự thật », « công lý », « liên đới » và « tự do », thông qua tám công trường hành động cụ thể.

Dưới đây là bài phát biểu của Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI trước Nghị viện Bundestag ngày 22/9/2011, trong đó ngài đưa ra cái nhìn của ngài về chính trị và đồng thời nêu lên những nền tảng luân lý cho hoạt động chính trị của một Nhà nước pháp quyền.

Nhân Ngày thế giới phòng chống bệnh Sida (1/12) vừa qua, chúng tôi đăng lại bài viết sau đây, được viết trong giai đoạn “dầu sôi lửa bỏng”, tranh cãi xung quanh lời phát biểu của Đức Thánh Cha Bênêđíctô XVI, khi ngài tông du đến Camerun (16/03/2009). Bài viết này cũng góp phần làm sáng tỏ thái độ và lập trường của Giáo hội Công giáo trong cuộc chiến đấu phòng chống bệnh Sida, và vào thời điểm đó chúng tôi muốn giúp độc giả Việt Nam hiểu đúng về lời phát biểu của ngài khi có quá nhiều sự bóp méo và hiểu sai trên các phương tiện truyền thông.

« Nếu chúng ta muốn xây dựng lại hy vọng, thì chúng ta cần từ bỏ ngôn ngữ, những hành động và chọn lựa do tính ích kỷ khởi xướng và học biết ngôn ngữ yêu thương, vốn là ngôn ngữ chăm sóc ». Đức Phanxicô nhắc nhở như thế trong buổi đọc Kinh Truyền Tin ngày lễ Đức Maria Mẹ Thiên Chúa, 1/1/2023, và đồng thời nhấn mạnh « chăm sóc là một ngôn ngữ mới chống lại những ngôn ngữ của tính ích kỷ ». Ngài mời gọi : « Cử hành Ngày Thế giới Hòa bình hôm nay, chúng ta hãy ý thức lại trách nhiệm đã được giao phó cho chúng ta để xây dựng tương lai ».