Trong buổi khai mạc vào ngày 4/10/2023 tại hội trường Phaolô VI về công việc của phiên họp chung lần thứ nhất của Thượng hội đồng, các Đức Hồng y Grech, tổng thư ký, và Hollerich, tổng tường trình viên của Thượng hội đồng, đã đề cập cách thức mà các thành viên của Đại hội sẽ làm việc trong vài tuần tới. Một bài diễn văn kép về phương pháp tiếp nối sự phát triển ban đầu của Đức Thánh Cha.

 Tông huấn Laudate Deum làm sáng tỏ và bổ sung cho thông điệp Laudato si’ năm 2015 đã được công bố vào thứ Tư 4/10/2023, nhân lễ Thánh Phanxicô Assisi. “Chúng ta chưa phản ứng đủ, chúng ta đang tiến gần đến điểm tan vỡ”. Phê bình những người theo chủ thuyết phủ nhận, Đức Phanxicô cho thấy nguồn gốc chắc chắn của con người đối với hiện tượng nóng lên toàn cầu và đồng thời kêu gọi “hãy chấp nhận rằng đây là một vấn đề con người và xã hội“, chứ không chỉ môi trường. Ngài đảm bảo rằng sự dấn thân chăm sóc Ngôi nhà chung bắt nguồn từ đức tin Kitô giáo.

« Đây là nhiệm vụ hàng đầu của Thượng hội đồng: tái tập trung cái nhìn của chúng ta vào Thiên Chúa, trở thành một Giáo hội nhìn nhân loại với lòng thương xót. Một Giáo hội hiệp nhất và huynh đệ … biết lắng nghe và đối thoại; một Giáo hội chúc tụng và khuyến khích, giúp đỡ những người tìm kiếm Chúa, yêu thương khơi dậy những người thờ ơ, mở ra những con đường để lôi kéo mọi người vào vẻ đẹp của đức tin. Một Giáo hội lấy Thiên Chúa làm trung tâm và do đó không chia rẽ bên trong cũng như không bao giờ khắc nghiệt bên ngoài. … Đây là cách Chúa Giêsu muốn Giáo hội, Hiền Thê của Người, trở nên như thế. »

Trong bài suy niệm thứ năm và thứ sáu của cha Timothy Radcliffe, hôm 3/10/2023, cho khóa tĩnh tâm của các tham dự viên của hội nghị Thượng hội đồng sắp diễn ra, Cha Radcliffe mời gọi “từ bỏ quyền kiểm soát cuộc sống của chúng ta và để cho Thiên Chúa là Thiên Chúa”, và đồng thời nói về một cuộc đau đớn sinh hạ, nhưng từ đó có thể hy vọng về một Giáo hội tái sinh.

Được chất vấn vào ngày 13/7/2023 bởi Đức Hồng y Dominik Duka, OP, nhân danh Hội đồng Giám mục Séc, Đức tân Tổng trưởng Bộ Giáo lý Đức tin, Đức Hồng y Victor Manuel Fernández, đưa ra một loạt câu trả lời về việc ban các bí tích cho người ly dị tái hôn.

“Đêm nay chúng ta, những người Kitô hữu, chúng ta đứng thinh lặng trước cây thánh giá của Thánh Đamianô, giống như các môn đệ lắng nghe trước thánh giá, ngai tòa của Thầy”. Đức Phanxicô mời gọi như thế trong Đêm canh thức đại kết, ngày 30/9/2023, tại quảng trường thánh Phêrô.

Các Hồng y Brandmüller, Burke, Sandoval Íñiguez, Sarah và Zen Ze-kiun đã trình bày với Đức Thánh Cha năm câu hỏi yêu cầu làm sáng tỏ một số điểm liên quan đến việc giải thích Mặc khải của Thiên Chúa, việc chúc lành cho các kết hợp đồng giới, tính hiệp hành như một chiều kích cấu thành của Giáo hội , việc truyền chức linh mục cho phụ nữ và việc sám hối như một điều kiện cần thiết để được lãnh nhận bí tích giải tội.

« Luôn luôn có niềm hy vọng cứu độ cho tội nhân; trái lại, đối với những kẻ hư hỏng thì khó khăn hơn nhiều ». Đức Phanxicô lưu ý như thế trong buổi đọc Kinh Truyền Tin hôm Chúa Nhật 1/10/2023, khi suy niệm về đoạn Tin Mừng về hai người con trai, đứa thì chân thành, đứa thì hư hỏng. Và ngài nhắc nhở, « tội nhân, vâng – tất cả chúng ta đều vậy – hư hỏng, không! Tội nhân, vâng, hư hỏng, không! », và mời gọi xin ơn « trở thành những Kitô hữu chân thành».

Vài ngày trước khi khai mạc phiên họp đầu tiên của Thượng hội đồng Giám mục thông thường lần thứ XVI, thứ Tư ngày 4 tháng 10, Quảng trường thánh Phêrô đã đón tiếp một buổi cầu nguyện đại kết, trong đó Đức Phanxicô đã phát biểu, nhắc lại tầm quan trọng của sự thinh lặng trong đời sống tín hữu và Giáo hội. Buổi canh thức cầu nguyện được tổ chức để phó thác những người tham dự Thượng Hội đồng cho Chúa Thánh Thần.

Vào ngày thứ Bảy 30/9, tại Quảng trường Thánh Phêrô, Đức Thánh Cha Phanxicô đã chủ trì hội nghị hồng y thông thường lần thứ 9, trong đó 21 tân hồng y đã được tấn phong. Trong bài giảng của mình, ngài đã giải thích trình thuật về Lễ Ngũ Tuần từ Sách Công vụ Tông đồ, mời gọi các tân hồng y giống như “một dàn nhạc giao hưởng thể hiện bản giao hưởng và tính đồng nghị của Giáo hội”.

Sau chuyến đi tới Marseille, nhiều bình luận đã đối lập Đức Phanxicô với Bênêđíctô XVI về vấn đề nhập cư. Nếu hai Đức Giáo hoàng không mâu thuẫn với nhau vì cả hai đều bảo vệ tư tưởng xã hội của Giáo hội, thì Đức Phanxicô đã đưa ra một sự chuyển hướng chưa từng có về vấn đề này.

Nhân dịp Ngày Thế giới Đời sống Thánh hiến, được tổ chức vào Chúa Nhật, 2/2/2020, một suy tư của Đức Cha José Rodríguez Carballo, thư ký của Bộ Đời sống Thánh hiến và các Hội Đời sống Tông đồ , được công bố trên các chuyên mục của ấn bản tiếng Ý của Osservatore Romano.

Mặc dù định nghĩa của hai từ này có vẻ khá gần nhau nhưng sự quan phòng và số mệnh không có nghĩa giống nhau.

Trong buổi đọc Kinh Truyền Tin hôm Chúa Nhật 24/9/2023, khi giải thích dụ ngôn thợ làm vườn nho, Đức Phanxicô lưu ý với các Kitô hữu rằng dụ ngôn không được đọc qua tiêu chí về công bằng, nhưng qua tiêu chí tình yêu thương vô điều kiện và nhưng không của Thiên Chúa, và đồng thời cảnh giác nguy cơ chúng ta “có mối quan hệ ‘thương mại’ với Thiên Chúa”, cũng như mối tương quan tính toán với tha nhân.

Trước hơn 50.000 tín hữu tụ tập tại sân vận động Vélodrome ở Marseille, ngày 23/9/2023, Đức Phanxicô đã chủ sự thánh lễ kết thúc chuyến viếng thăm của ngài tại thành phố Marseille. Trong bài giảng, ngài mong ước rằng chúng ta sẽ nhảy mừng trước cuộc sống và trước những người lân cận của chúng ta như người con của bà Elisabét đã nhảy mừng trước Đức Maria:

Điểm dừng chân đầu tiên trong chuyến tông du thứ 44 của mình, Đức Phanxicô đã đến Vương cung thánh đường Notre-Dame de la Garde để gặp gỡ hàng giáo sĩ địa phương vào thứ Sáu, 22/9/2023. Trước gần 200 linh mục, phó tế, chủng sinh và những người thánh hiến, trong vương cung thánh đường lâu đời này, Đức Thánh Cha đã nhắc nhở họ về sứ mệnh gần gũi, dịu dàng và cảm thương đối với tất cả những người bị thương trong cuộc sống. “Hãy là bến cảng an toàn.”

Tóm tắt bài giáo lý của Đức Thánh Cha :

Anh chị em thân mến,

Trong hành trình về niềm say mê loan báo Tin Mừng của chúng ta, tôi muốn giới thiệu với anh chị em một vị tông đồ đầy lòng nhiệt thành đối với Châu Phi: thánh Daniel Comboni.

Trong buổi tiếp kiến ​​sáng thứ Hai 18/9/2023 tại Vatican, trong diễn văn của mình, Đức Phanxicô đã khuyến khích Dòng Rogationnistes du Cœur de Jésus (Các Tu Huynh Cầu nguyện Thánh Tâm Chúa Giêsu) và Filles du Divin zèle (Các Nữ tử của Lòng Nhiệt Thành của Thiên Chúa), hai dòng được thành lập vào cuối thế kỷ 19 bởi Thánh Hannibal Marie Di Francia, trở thành những chuyên gia về cầu nguyện và lòng bác ái.

“Tha thứ không phải là một việc tốt mà chúng ta có thể chọn làm hoặc không làm: tha thứ là điều kiện căn bản đối với những người Kitô hữu”. Đức Thánh Cha nhắc nhở như thế trong buổi đọc Kinh Truyền Tin hôm Chúa Nhật 17/9/2023, và đồng thời nhấn mạnh rằng “ngoài sự tha thứ thì không có hy vọng nào; ngoài sự tha thứ không có hòa bình. Tha thứ là dưỡng khí thanh lọc không khí hận thù, tha thứ là liều thuốc giải độc cho chất độc oán giận, là cách xoa dịu cơn giận và chữa lành biết bao căn bệnh tâm hồn đang làm ô nhiễm xã hội”.

Tóm tắt bài giáo lý của Đức Thánh Cha :

Hôm nay, chúng ta đến Venezuela để khám phá gương mặt của một bác sĩ, Chân phước José Gregorio Hernández Cisneros, sinh năm 1864, say mê loan báo Tin Mừng.