CUBA THẢ TÙ NHÂN, HOAN NGHÊNH SỰ TRUNG GIAN HÒA GIẢI CỦA TÒA THÁNH

Những lời cầu nguyện của Đức Thánh Cha Phanxicô về việc trả tự do cho các tù nhân, đặc biệt là ở Cuba, đã được nhận lời một phần. Chính phủ Cuba đã công bố hôm thứ Ba, ngày 14/1/2025, rằng 553 người bị giam giữ sẽ được trả tự do “theo tinh thần của Năm Thánh thường lệ 2025”. Vài giờ trước đó, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã loại Cuba khỏi danh sách đen các quốc gia tài trợ khủng bố.

Đó là kết quả của công việc kiên nhẫn lâu dài, của sự trung gian hòa giải kín đáo và liên lỉ trong nhiều năm của Tòa Thánh để ủng hộ việc trả tự do cho các tù nhân Cuba. Thứ Ba ngày 14/1/2025, chính phủ Cuba thông báo rằng 553 người bị giam giữ sẽ sớm được thả. Trong một thông cáo báo chí của Bộ Ngoại giao Cuba, có nêu rõ rằng Đức Thánh Cha Phanxicô đã được thông báo về quyết định này qua một lá thư do Tổng thống Díaz-Canal gửi vào đầu tháng Giêng. Ông giải thích rằng biện pháp này được thực hiện “theo tinh thần của Năm Thánh thường lệ 2025”.

Đối với Đức Thánh Cha, quyết định này của chính quyền Cuba trên thực tế là một sự đáp lại lời cầu nguyện của ngài được thể hiện trong sắc chỉ của Năm Thánh, Spes non confundit. Trong văn bản nền tảng này, Đức Phanxicô yêu cầu “những dấu hiệu hy vọng hữu hình” cho các tù nhân, đề xuất với các chính phủ trên khắp thế giới “các hình thức ân xá hoặc xóa án”, cũng như “các con đường tái hòa nhập cộng đồng”. Sự quan tâm này đối với các tù nhân được thể hiện qua việc mở Cửa Thánh vào ngày 26 tháng 12 trong nhà tù Rebibbia ở Rôma.

Những trao đổi lâu dài giữa Cuba và Vatican

Tuyên bố chính thức của Cuba nhấn mạnh vai trò của chính sách ngoại giao Vatican trong tiến trình này: “Chúng tôi duy trì mối quan hệ tôn trọng, thẳng thắn và mang tính xây dựng với Vatican và Đức Giáo hoàng, điều này tạo điều kiện thuận lợi cho các quyết định như quyết định được đưa ra gần đây”. Văn bản cũng nhắc lại các giai đoạn khác nhau dẫn đến kết quả này, chẳng hạn như chuyến thăm của Chủ tịch Cuba tới Vatican vào tháng 6 năm 2023, cuộc gặp gỡ của ông với Đức Thánh Cha, cuộc gặp của Bộ trưởng Bộ Ngoại giao của ông một năm trước đó, vào tháng 8 năm 2022. Đối với các nhà chức trách Cuba, đây là cơ hội đề cập cách sâu xa “bản chất bất công và những tác động có hại trong chính sách của Mỹ đối với Cuba“, và theo họ, “những dấu hiệu rõ ràng của việc sự cảm thông và trìu mến” của Đức Thánh Cha đối với nhân dân Cuba.

Đức Hồng y Beniamino Stella ở Cuba

Đức Phanxicô đã phái Đức Hồng y Beniamino Stella đến Havana vào tháng 2 năm 2023 để kỷ niệm chuyến viếng thăm lịch sử của Thánh Gioan Phaolô II tới đảo quốc vào tháng 1 năm 1999, nơi ngài đã từng giám sát với tư cách là Sứ thần Tòa Thánh tại Cuba. Trong bài phát biểu tại Đại học Havana vào ngày 8 tháng 2, trước sự chứng kiến ​​​​của nguyên thủ quốc gia Cuba, Đức Hồng y Stella đã kêu gọi thả những người biểu tình vào năm 2021, những người đã thách thức mạnh mẽ quyền lực của Castro, đồng thời nêu rõ rằng Đức Thánh Cha “mạnh mẽ” hy vọng rằng sẽ có “một câu trả lời tích cực” từ chính phủ Cuba trong vấn đề này. Ngài cũng công nhận rằng “Cuba phải tự do trước mọi sự can thiệp và lệ thuộc, cũng như nó cũng phải là một Cuba nơi con cái của họ là những người nam và người nữ tự do”.

Tiếp tục giảm căng thẳng giữa Havana và Washington

Quyết định của Cuba cũng được đưa ra ngay sau quyết định của Tổng thống Mỹ Joe Biden về việc loại Cuba khỏi danh sách đen các quốc gia ủng hộ khủng bố, một biện pháp được thực hiện vài ngày trước khi kết thúc nhiệm kỳ của ông và sẽ khuyến khích thả “một số lượng đáng kể tù nhân chính trị” như một quan chức cấp cao của Mỹ giải thích. Tuy nhiên, không có gì nói rằng Donald Trump, người sẽ nhậm chức vào ngày 20 tháng Giêng, sẽ đảo ngược sắc lệnh này, đặc biệt là khi chính đảng Cộng hòa đã đưa ra quyết định ngược lại vào tháng 1 năm 2021, vài ngày trước khi nhường chỗ cho đảng Dân chủ.

Nhà Trắng cũng gợi lên vai trò của Giáo hội Công giáo. Trong một thông cáo báo chí chính thức được công bố hôm thứ Ba 14/1/2025, có tuyên bố rằng biện pháp này nhằm mục đích “củng cố cuộc đối thoại đang diễn ra giữa chính phủ Cuba và Giáo hội Công giáo”.

Vì thế, đối với hoạt động ngoại giao của Tòa Thánh, đây là một thành công mới. Ngay trong năm 2014, ngoại giao này đã tạo ra tình trạng hòa hoãn lịch sử giữa Havana và Washington, dẫn đến việc thiết lập lại quan hệ ngoại giao của họ vào tháng 7 năm 2015. Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ là Barack Obama đã cảm ơn Đức Thánh Cha Phanxicô vì vai trò “rất quan trọng” của ngài trong vấn đề này. Phủ Quốc vụ khanh từng nhắc lại rằng trong những tháng gần đây, Đức Thánh Cha đã viết thư cho Tổng thống Raul Castro và Barack Obama, “để mời họ giải quyết các vấn đề nhân đạo cùng quan tâm, bao gồm cả vấn đề liên quan đến tình hình của một số người bị giam giữ, với mục đích mở ra một giai đoạn mới trong quan hệ giữa hai bên. Tòa Thánh sẽ tiếp tục hỗ trợ các sáng kiến ​​mà hai quốc gia thực hiện nhằm mục đích tăng cường quan hệ song phương và thúc đẩy phúc lợi của công dân mỗi nước”.

Tý Linh

(theo Xavier Sartre – Vatican News)