ĐẠO ĐỨC SINH HỌC : VATICAN MUỐN RA KHỎI NỀN LUÂN LÝ VỀ “LẰN RANH ĐỎ”

Trong một cuốn sách được xuất bản vào ngày 1/7/2022, Viện hàn lâm Tòa Thánh về Sự sống đã cổ võ một lối tiếp cận luân lý dành một phần rất lớn cho lương tâm và sự phân định, song song với các chuẩn mực luân lý do Giáo hội ban hành.

Có sự tiến triển dần dần mà đôi khi rất khó để đo lường. Đó là điều đang diễn ra ở Rôma liên quan đến suy tư về thần học luân lý. Một vài tháng sau sự can thiệp đáng chú ý vào cuộc tranh luận về sự chấm dứt sự sống ở Ý, trong đó Viện hàn lâm Tòa Thánh về Sự sống đã thừa nhận khả năng nại đến việc trợ tử như là cái xấu ít hơn, so với an tử, thì cũng chính Viện này đã xuất bản hôm 1/7/2022 một cuốn sách quan trọng dường như theo đuổi đường hướng này.

Trong cuốn “Đạo đức thần học về sự sống”, được Nhà sách Vatican xuất bản, nhiệm vụ được Đức Thánh Cha giao phó suy nghĩ về những vấn đề đạo đức, đã phác thảo những thay đổi nhạy cảm, ,không thể tưởng tượng được chỉ vài năm trước đây. Xuyên suốt cuốn sách này, chứa đựng gồm các văn bản của một cuộc hội thảo được tổ chức vào mùa thu năm ngoái, các thần học gia và các chuyên gia đã phác  thảo những gì mà một số người không do dự trình bày, tại Rôma, như là “cập nhật thông điệp Evagelium vitae”, văn kiện lớn của Đức Gioan-Phaolô II bàn về sự sống con người.

Lương tâm

Trong suốt 500 trang xem xét toàn bộ lĩnh vực đạo đức sinh học, từ việc sinh sản đến trí tuệ nhân tạo, đã nổi lên những chủ đề mà, trong mắt của một số người, theo truyền thống dường như là thứ yếu trong thần học luân lý của Giáo hội.

Đó là trường hợp đề cao mạnh mẽ lương tâm mà, đối với Viện hàn lâm Tòa Thánh về Sự sống, xuất hiện như là “nơi chịu trách nhiệm luân lý”, chứ không như một cấp đơn giản có nhiệm vụ áp dụng các quy luật tốt nhất có thể. Đối với các tác giả của cuốn sách này, có một sự thay đổi mô hình quan trọng vốn bắt nguồn trực tiếp từ quan niệm về luân lý như Đức Thánh Cha Phanxicô đã vạch ra. Có thể đọc thấy trong cuốn sách này như sau: “Luật pháp cần lương tâm của Kitô hữu. Các chuẩn mực hành động, trong một lĩnh vực cụ thể của cuộc sống, không phải từ trên trời rơi xuống, nhưng có nguồn gốc nơi suy tư về kinh nghiệm của những người đi trước chúng ta”.

Chuẩn mực, điểm quy chiếu cần thiết nhưng không đủ

Dưới góc độ này, suy tư luân lý giống như một chọn lựa liên tục phải thực hiện giữa hai điều thiện, để thoát khỏi sự xung đột các giá trị, hơn là việc áp dụng các chuẩn mực luân lý do một thẩm quyền cao hơn ban hành. Từ đó, chuẩn mực luân lý chỉ xuất hiện như là một trong những yếu tố cho phép cá nhân thực thi một chọn lựa, thêm vào kinh nghiệm của mình hay bối cảnh văn hóa.

“Chuẩn mực là một điểm quy chiếu, nhưng nó không đủ để đưa ra một phán đoán luân lý”, cha Carlo Caslone, s.j., đang làm việc ở Viện hàn lâm Tòa Thánh về Sự sống, nhận định. Thần học gia này, cũng là một bác sĩ, bác bỏ bất kỳ sự làm cho suy yếu nào đối với tòa nhà luân lý của Giáo hội Công giáo. “Xem ra có thể yên tâm khi nghĩ rằng mọi thứ đều đã thành văn và chỉ cần áp dụng tất cả các chuẩn mực làm sẵn này là đủ, nhưng đó là một an toàn giả tạo. Thực tế không bao giờ như thế”, cha nhận định và đồng thời giả định một sự “thay đổi viễn cảnh” trong cách thức suy tư luân lý.

“Khác xa với chủ nghĩa nhiệm nhặt”

Lần đầu tiên, Hàn lâm viện Tòa Thánh về Sự sống cũng công bố nội dung các cuộc tranh luận nội bộ, vì các thần học gia đôi khi đối lập trực diện nhau ở đây về một số điểm. Một cuộc cách mạng phương pháp luận ở Vatican, nơi các cuộc thảo luận, nhất là về thần học luân lý, thường diễn ra sau những cánh cửa đóng kín.

Một dấu hiệu về đặc tính chính thức của cuốn sách này, đó là tạp chí Civiltà cattolica của dòng Tên dành một chỗ rộng rãi trong số ra ngày 2/7/2022,  cho lối tiếp cận của Viện hàn lâm Tòa Thánh về Sự sống. Trong bài báo được đăng này, được xác nhận bởi Phủ Quốc vụ khanh Tòa Thánh, cha Jorge José Ferrer cổ võ như thế việc thay đổi mô hình được khai triển trong cuốn sách. Ngài viết: “Những nguyên tắc này không phải là mới, nhưng ưu thế mà huấn quyền của Đức Thánh Cha Phanxicô dành cho nó đóng góp vào một hình thể kiên quyết đổi mới của đạo đức thần học về sự sống, khác xa với chủ nghĩa nhiệm nhặt vốn còn nuôi dưỡng một số diễn từ trong Giáo hội và góp phần vào cái nhìn biếm họa về luân lý Công giáo mà người ta thường tìm thấy nơi các phương tiện truyền thông, nơi các mạng xã hội và nhận thức bình dân”. Một cách không chính thức để thúc đẩy phương pháp tiếp cận. Đặc biệt, người ta đảm bảo tại Viện hàn lâm Tòa Thánh về Sự sống, “Đức Thánh Cha hoàn toàn biết được” những thay đổi đang diễn ra.

———————-

 Những từ được chọn để chúc mừng quyết định của Hoa Kỳ về việc phá thai

Trong những ngày gần đây, sự thay đổi trong cách tiếp cận được cổ võ bởi Hàn lâm viện Tòa Thánh về Sự sống đã được thể hiện qua một thông tri được Vatican công bố để chúc mừng quyết định của Tòa án tối cao của Hoa Kỳ đảo ngược việc đảm bảo quyền phá thai ở Hoa Kỳ. Không hề có giọng điệu của kẻ hiếu thắng, các tác giả của bản văn đã muốn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hiện các phương tiện để đón tiếp các bà mẹ trẻ đang gặp khó khăn. Người ta có thể đọc thấy : « Vấn đề là phát triển các lựa chọn chính trị thúc đẩy các điều kiện tồn tại thuận lợi cho sự sống mà không rơi vào các lập trường ý thức hệ tiên nghiệm ».

Tý Linh

(theo Loup Besmond de Senneville, nhật báo La Croix)