ĐỔI MỚI VÀ TRÍ TUỆ NHÂN TẠO, THÁCH THỨC ĐẶT CON NGƯỜI VÀO TRUNG TÂM

Tại trụ sở của Hàn lâm viện Khoa học Xã hội của Tòa Thánh, hội nghị thượng đỉnh lần thứ ba về đạo đức kinh doanh đã được tổ chức với chủ đề: “Đùa với lửa: khai thác sự đổi mới mà không làm tổn hại tương lai”. Khoảng năm mươi đại diện từ giới kinh doanh, nhà đầu tư, đại diện các tổ chức và lĩnh vực học thuật, cũng như các nghệ sĩ đã tranh luận về đạo đức và phát triển kinh tế.

Làm thế nào đầu tư vào những công nghệ tiên tiến nhất và, ngày nay, phát triển các hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI) một cách có đạo đức, nghĩa là tôn trọng con người và phẩm giá của họ? Đây là câu hỏi mà khoảng 50 tác giả và đại diện từ thế giới kinh doanh, các nhà đầu tư rủi ro vốn và đại diện của các tổ chức và lĩnh vực học thuật, cũng như những người có ảnh hưởng và các nghệ sĩ, đã cố gắng trả lời, trong hội nghị thượng đỉnh lần thứ ba về đạo đức kinh doanh, do Hàn lâm viện Giáo hoàng về Khoa học Xã hội (Casina Pio IV) tổ chức, vào thứ Năm ngày 12 tháng Sáu. Các tham dự viên lo ngại rằng sự đổi mới tách rời với sự tôn trọng cá nhân sẽ “đốt cháy tương lai” của nhân loại, bằng cách làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng, gây tổn hại cho môi trường và làm suy yếu hệ thống lao động trong đó mỗi người được kêu gọi lên tiếng.

Công bằng, trách nhiệm và sự bền vững

Khi trình bày một số sáng kiến ​​​​được phê duyệt đặc biệt cho các nước châu Phi trong cuộc họp G7 tổ chức tại Ý năm ngoái, các chuyên gia nhấn mạnh rằng “điều cần thiết là phải tập trung vào sự công bằng, lòng trách nhiệm và tính bền vững”. Nếu không có những nguyên tắc này, sẽ khó có thể cân bằng giữa “cơ hội tăng trưởng và những rủi ro mà sự đổi mới tất yếu tạo ra”. Ngoài ra, ai cũng biết rằng nếu “sự đổi mới cải thiện chất lượng cuộc sống, thì nó cũng có thể dẫn đến sự gia tăng bất bình đẳng và gây hại cho môi trường”.

Nhu cầu đạo đức và một hệ thống các nguyên tắc phổ quát

Brian Smith, trưởng khoa nghiên cứu tại Trường Giáo dục và Phát triển Con người Lynch thuộc Đại học Boston, tuyên bố: “Chắc chắn đạo đức có thể đóng một vai trò quan trọng trong cái mà chúng ta gọi là kỷ nguyên của quyền lực và tiến bộ”. Ông cho rằng “phát triển mà không có công lý” là không thể. Khởi đi từ ví dụ về các công ty đề xuất ngừng tuyển dụng người và thay vào đó cung cấp “robot AI” đặc thù cho một số nhiệm vụ, Brian Smith đã suy ngẫm về lời nói và mệnh lệnh của Kant là “luôn coi nhân loại như mục đích tự thân chứ không bao giờ là phương tiện“. Ông giải thích, đây là lý do tại sao “điều cần thiết là tạo ra một hệ thống các quy luật và nguyên tắc phổ quát để áp dụng cho các tình huống cụ thể. Phẩm giá là một nguyên tắc phải được coi trọng và cũng được ưu tiên hơn đầu tư, phát triển công nghệ và cơ cấu quyền lực. Phẩm giá, tôn trọng lao động, hiệu quả: đây là những thiện ích phổ quát mà chúng ta muốn thúc đẩy. Một khuôn khổ đạo đức-luân lý để hướng dẫn chúng ta, để hiểu làm thế nào tạo ra công nghệ mà không làm hại sự thịnh vượng và phẩm giá của con người“.

Giá trị của kiến ​​thức

Sau đó, nhiều đại diện doanh nghiệp nhấn mạnh sự cần thiết phải thúc đẩy một cuộc đối thoại nhiều bên để tránh sự phân mảng trong quản trị quy trình AI, bởi vì nếu, trong cuộc cách mạng công nghiệp thứ nhất và thứ hai, các mạng vật lý được tạo ra và sau đó được tổng hợp lại, thì cuộc cách mạng hiện tại không chỉ tập hợp các mạng vật lý mà còn cả mạng kỹ thuật số và sinh học, tạo ra một mạng lưới bao gồm dữ liệu và kiến ​​thức. Đây là lý do tại sao “giáo dục là cách duy nhất để chuẩn bị cho thế hệ tương lai”, “kiến thức, đó là sức mạnh”, Cristina Nardelli, từ Unicri -Viện nghiên cứu liên khu vực của Liên hợp quốc về Tội phạm và Công lý- và giám đốc Trường hè về trí tuệ nhân tạo, đạo đức và nhân quyền tại Học viện Con người Lumsa, cho biết.

Đưa AI phục vụ cộng đồng

Sự tin tưởng và minh bạch không ngừng xuất hiện trong số những đòi hỏi của cuộc cách mạng công nghệ này. Và chỉ bằng cách “đưa AI phục vụ cộng đồng, không phải làm giàu cho một số người” nhưng để chia sẻ với tất cả mọi người, mà “những một số hòa hợp mới có thể được thiết lập lại, chẳng hạn như cải thiện lao động và hỗ trợ công bằng xã hội”.

Trí tuệ nhân tạo, theo Đức Lêô XIV và Đức Phanxicô

Phẩm giá, lao động và công lý là những chủ đề được Đức Giáo hoàng Leo XIV yêu thích. Đức Thánh Cha, khi gặp các Hồng y tại hội trường Thượng Hội đồng mới vào ngày 10 tháng Năm, hai ngày sau khi được bầu, đã tiết lộ rằng ngài đã chọn tông hiệu của mình khi lấy cảm hứng từ tác giả của thông điệp Rerum novarum, là Đức Lêô XIII.

Ngài giải thích nhân dịp này, cũng giống như thông điệp này đề cập đến “vấn đề xã hội trong bối cảnh của cuộc đại cách mạng công nghiệp đầu tiên”, cũng vậy, ngày nay “Giáo hội cống hiến cho tất cả mọi người di sản học thuyết xã hội của mình để đáp ứng với một cuộc cách mạng công nghiệp khác và sự phát triển của trí tuệ nhân tạo, vốn mang đến những thách thức mới cho việc bảo vệ phẩm giá con người, công lý và lao động”. Phát biểu với Tổ chức Centesimus Annus vào ngày 22 tháng 6 năm 2024 và lặp lại những gì ngài đã nhấn mạnh tại G7, Đức Thánh Cha Phanxicô cũng đã nhấn mạnh “sự cần thiết phát triển đạo đức của các thuật toán trong đó các giá trị hướng dẫn đường đi của các nền công nghệ mới”. Ngài nhắc lại: “Trí tuệ nhân tạo đang và phải tiếp tục là một công cụ trong tay con người”.

Tý Linh

(theo Roberto Paglialonga – Vatican News)