ĐỨC PHANXICÔ MỜI GỌI CÁC LINH MỤC RÔMA HÃY COI CHỪNG CHỦ NGHĨA GIÁO SĨ TRỊ VÀ TÍNH TRẦN TỤC THIÊNG LIÊNG

Trong một bức thư gửi cho các linh mục của giáo phận Rôma, hôm thứ Hai ngày 7/8/2023, Đức Thánh Cha Phanxicô lần đầu tiên bày tỏ lòng biết ơn đối với sự phục vụ quý báu của họ, thường được giấu kín hoặc ít được công nhận. Một thừa tác vụ như thế “thường diễn ra giữa muôn vàn khó khăn”. Trong bức thư này, Đức Phanxicô cũng cảnh báo chống lại những cám dỗ của “tính trần tục thiêng liêng” và “chủ nghĩa giáo sĩ trị”, mà giáo dân cũng không được miễn trừ.

Sự quan tâm của một mục tử và sự quan tâm của một người cha được cảm nhận trong lá thư mà Đức Thánh Cha Phanxicô đã gửi cho tất cả các linh mục của giáo phận Rôma. Giáo phận của ngài, được “tổ chức lại” vào tháng Giêng năm ngoái với Tông hiến mới In Ecclesiarum Communione, mang lại một số thay đổi trong giáo phận.

Tin tưởng vào Đức Bà « Salus Populi Romani » (Đức Bà bảo vệ dân thành Rôma)

Bức thư dài bảy trang, đề ngày 5 tháng 8 năm 2023, kỷ niệm lễ cung hiến Vương cung thánh đường Đức Bà Cả, được viết giữa nhiều cuộc gặp gỡ JMJ theo phong cách kín đáo. Đức Thánh Cha viết: một bản văn cũng là kết quả của lời cầu nguyện trước Salus Populi Romani (bức linh ảnh miêu tả Đức Trinh Nữ Maria và hài nhi Giêsu) mà ngài đảm bảo đã phó thác tất cả các linh mục của Rôma.

“Tôi đã cầu xin Mẹ gìn giữ và bảo vệ anh em, lau khô những giọt nước mắt thầm kín của anh em, thắp lại niềm vui của thừa tác vụ trong anh em và biến anh em trở thành mục tử trong tình yêu của Chúa Giêsu mỗi ngày“.

Một thừa tác vụ « ẩn giấu »

Chính điểm cuối cùng này dường như làm bận tâm đến Đức Thánh Cha, người luôn tự giới thiệu mình là Giám mục của Rôma, đó là sự vỡ mộng của các linh mục đối với ơn gọi và thừa tác vụ của họ. Đức Thánh Cha thừa nhận rằng đó là một thừa tác vụ có “niềm vui và thử thách, hy vọng và thất vọng”, và thường diễn ra giữa “nhiều mệt mỏi” và “hiểu lầm”. Ngài cũng nói “cảm ơn” vì điều này và lặp lại điều đó nhiều lần trong bức thư: “Cảm ơn vì rất nhiều điều tốt đẹp ẩn giấu mà anh em đã làm; cảm ơn vì một công việc đôi khi không được công nhận”.

Mặt khác, Đức Phanxicô nói thêm, “thừa tác vụ linh mục của chúng ta không được đo lường bằng những thành công mục vụ (chính Chúa ngày càng có ít thành công hơn theo thời gian).Tâm điểm của đời sống chúng ta không phải là hoạt động điên cuồng, mà là ở lại trong Chúa để sinh hoa kết quả (x. Ga 15)”. Ngài lưu ý: “Thật vậy, “những giây phút nạp năng lượng” cần thiết của chúng ta xảy ra không chỉ khi chúng ta nghỉ ngơi về thể chất và tinh thần, mà cả khi chúng ta mở lòng đón nhận cuộc gặp gỡ huynh đệ giữa chúng ta với nhau: tình huynh đệ an ủi, nó mang lại không gian cho sự tự do nội tâm và giúp chúng ta không cảm thấy cô đơn khi đối mặt với những thách thức của thừa tác vụ.” Và chính với tinh thần này mà Đức Thánh Cha viết thư cho các linh mục Rôma.

Tính trần tục thiêng liêng

“Tôi cảm thấy đang đồng hành với anh em và tôi muốn anh em cảm thấy rằng tôi gần gũi với anh em trong niềm vui cũng như nỗi khổ đau của anh em, trong những dự án và đau khổ của anh em, trong nỗi cay đắng và những an ủi mục vụ của anh em”, Đức Thánh Cha Phanxicô tuyên bố và đồng thời bảo đảm rằng ngài chia sẻ “ước muốn được hiệp thông, đầy cảm xúc và hữu hiệu.” Tiếp đến, ngài cảnh giác những gì ngài nói là tệ nạn tồi tệ nhất đối với thừa tác vụ linh mục: tính thế tục thiêng liêng và chủ nghĩa giáo sĩ trị. Những cám dỗ đã bị tố giác từ mười năm qua: Đức Thánh Cha cũng xin lỗi trong một số đoạn của bức thư, vì đã lặp lại những điều đã nói, nhưng, ngài nhấn mạnh, đây là những lời cảnh báo cần thiết. Những điều mà theo ngài là “ưu tiên“. Ngài nói : « Và giờ đây, anh em thân mến, tôi tự hỏi: trong thời đại này của chúng ta, Chúa đòi hỏi chúng ta điều gì, chúng ta được Chúa Thánh Thần, Đấng đã xức dầu và sai chúng ta đi làm tông đồ của Tin Mừng, dẫn đưa chúng ta đến đâu? Khi cầu nguyện, điều này trở lại với tôi: Thiên Chúa yêu cầu chúng ta đi hết con đường trong cuộc chiến chống lại tính trần tục thiêng liêng. Cha Henri de Lubac, trong một vài trang của một bản văn mà tôi mời anh em đọc, đã định nghĩa tình trần tục thiêng liêng là “mối nguy hiểm lớn nhất đối với Giáo hội – đối với chúng ta, vốn là Giáo hội – sự cám dỗ xảo quyệt nhất, sự cám dỗ luôn luôn xuất hiện trở lại, một cách âm ỉ, khi những cám dỗ khác bị khuất phục”. Và Cha nói thêm những lời mà đối với tôi dường như như đinh đóng cột: “Nếu tính trần tục thiêng liêng này xâm chiếm Giáo hội và hành động để làm hư hỏng Giáo hội bằng cách phá hoại chính nguyên tắc của nó, thì điều đó sẽ vô cùng tai hại hơn bất kỳ tính trần tục đạo đức đơn thuần nào” (Meditation on the Church, Milan 1965, 470) ».

Vẻ bề ngoài của lòng đạo đức

Đức Thánh Cha nói tiếp : « Đó là những điều tôi đã nhắc lại trong những dịp khác, nhưng tôi muốn nhắc lại chúng, coi chúng là ưu tiên hàng đầu: tính trần tục thiêng liêng, trên thực tế, rất nguy hiểm vì nó là một lối sống giảm thiểu tâm linh thành vẻ bề ngoài: nó khiến chúng ta trở thành “những kẻ buôn thần bán thánh”, những người khoác trên mình những hình thức thánh thiêng mà trên thực tế vẫn tiếp tục suy nghĩ và hành động theo kiểu cách của thế gian. Điều này xảy ra khi chúng ta để mình bị mê hoặc bởi những cám dỗ phù du, bởi sự xoàng xĩnh tầm thường và thói quen, bởi những cám dỗ của quyền lực và ảnh hưởng xã hội. Và, một lần nữa, bởi hư danh và thói tự yêu mình, bởi sự cố chấp về giáo lý và não trạng thẩm mỹ phụng vụ, những hình thức và cách thức trong đó tính trần tục “ẩn sau vẻ bề ngoài của lòng đạo đức và thậm chí là tình yêu đối với Giáo hội”, nhưng trên thực tế “không tìm kiếm vinh quang của Chúa mà là vinh quang con người và phúc lợi cá nhân” (Evangelii gaudium, 93). Làm sao chúng ta lại không nhận ra trong tất cả những điều này phiên bản cập nhật của chủ nghĩa hình thức giả hình đó, mà Chúa Giêsu đã thấy nơi một số nhà chức trách tôn giáo thời bấy giờ và trong cuộc đời công khai của Người đã khiến Người có lẽ đau khổ hơn bất cứ điều gì khác? »

« Tính trần tục thiêng liêng là một sự cám dỗ “nhẹ nhàng” và vì lý do này thậm chí còn ngấm ngầm hơn. Thật vậy, nó ngấm vào, biết rõ cách ẩn đằng sau vẻ bề ngoài tốt lành, ngay cả trong những động cơ “tôn giáo”. Và, ngay cả khi chúng ta nhận ra nó và trục xuất nó khỏi chúng ta, thì sớm muộn gì nó cũng lại xuất hiện, ngụy trang dưới một kiểu cách khác. Như Chúa Giêsu nói trong Tin Mừng: “Khi thần ô uế xuất khỏi một người, thì nó đi rảo qua những nơi khô cháy, tìm chốn nghỉ ngơi. Mà vì tìm không ra, nó nói: “Ta sẽ trở về nhà ta, nơi ta đã bỏ ra đi.” Khi đến nơi, nó thấy nhà được quét tước, dọn dẹp hẳn hoi. Nó liền đi kéo thêm bảy thần khác dữ hơn nó, và chúng vào ở đó. Rốt cuộc tình trạng của người ấy lại còn tệ hơn trước” (Lc 11, 24-26). Chúng ta cần sự tỉnh thức nội tâm, để bảo vệ tâm trí và trái tim của chúng ta, để nuôi dưỡng trong chúng ta ngọn lửa thanh tẩy của Chúa Thánh Thần, bởi vì những cám dỗ trần tục trở lại và “gõ cửa” một cách lịch sự: “chúng là ‘những con quỷ thanh lịch: chúng xâm nhập một cách êm ái mà chúng ta không hề ý thức về chúng” (Diễn văn cho Giáo triều Rôma, ngày 22 tháng 12 năm 2022). »

Chủ nghĩa giáo sĩ trị, một hình thức cụ thể của tính trần tục thiêng liêng

Ngài nhấn mạnh : « Tuy nhiên, tôi muốn tập trung vào một khía cạnh của tính trần tục này. Khi nó đi vào tâm hồn của các mục tử, nó mang một hình thức cụ thể, đó là chủ nghĩa giáo sĩ trị. Thứ lỗi cho tôi vì đã lặp lại điều đó, nhưng với tư cách là linh mục, tôi nghĩ anh em hiểu tôi, bởi vì anh em cũng chia sẻ những gì anh em tin một cách chân thành, phù hợp với đặc nét tốt đẹp, điển hình của người Rôma (Romanesque!), theo đó sự chân thành của đôi môi xuất phát từ trái tim , và có hương vị của trái tim! Và tôi, với tư cách là một người lớn tuổi và từ tận đáy lòng, muốn nói với anh em rằng tôi lo lắng khi chúng ta sa vào các hình thức của chủ nghĩa giáo sĩ trị; khi, có lẽ không nhận ra điều đó, chúng ta để người ta thấy rằng chúng ta vượt trội, có đặc quyền, được đặt “ở trên” và do đó tách biệt khỏi phần còn lại của dân thánh của Thiên Chúa. Như một linh mục tốt lành đã từng viết cho tôi, “chủ nghĩa giáo sĩ trị là triệu chứng của đời sống linh mục và giáo dân bị cám dỗ sống theo vai trò chứ không phải mối quan hệ thực sự với Thiên Chúa và anh em”. Nói tóm lại, nó biểu thị một căn bệnh khiến chúng ta đánh mất ký ức về Bí tích Rửa tội mà chúng ta đã lãnh nhận, để lại đằng sau việc chúng ta thuộc về cùng một Dân Thánh và khiến chúng ta sống quyền bính dưới nhiều hình thức quyền lực khác nhau, mà không nhận ra sự hai mặt, không khiêm tốn nhưng với thái độ xa cách và kiêu căng. »

Đối với Đức Thánh Cha, « để thoát khỏi cám dỗ này, chúng ta nên lắng nghe điều tiên tri Êdêkien nói với các mục tử: “Sữa các ngươi uống, len các ngươi mặc, chiên béo tốt thì các ngươi giết, còn đàn chiên lại không lo chăn dắt. Chiên đau yếu, các ngươi không làm cho mạnh; chiên bệnh tật, các ngươi không chữa cho lành; chiên bị thương, các ngươi không băng bó; chiên đi lạc, các ngươi không đưa về; chiên bị mất, các ngươi không chịu đi tìm. Các ngươi thống trị chúng một cách tàn bạo và hà khắc” (34, 3-4). Nó nói về “sữa” và “len”, thứ nuôi dưỡng và sưởi ấm; do đó, rủi ro mà Lời Chúa đặt ra trước mắt chúng ta là rủi ro nuôi dưỡng bản thân và lợi ích của chính chúng ta, cung cấp cho chúng ta một cuộc sống tiện nghi thoải mái. »

Ám ảnh về hình ảnh và thành công của bản thân

« Chắc chắn, như thánh Augustinô khẳng định, người mục tử cũng phải sống nhờ sự nâng đỡ bằng sữa của đoàn chiên mình; nhưng như Đức Giám mục thành Hippo nhận xét: “Họ hãy nhận lấy sữa của chiên, họ hãy nhận được những gì cần thiết cho nhu cầu của họ, nhưng họ đừng bỏ bê sự yếu đuối của chiên. Họ đừng tìm kiếm bất kỳ lợi ích nào cho bản thân, kẻo họ ra vẻ rao giảng Tin Mừng vì nhu cầu và sự thiếu thốn của chính họ; đúng hơn, họ hãy cung cấp ánh sáng của lời chân chính vì mục đích soi sáng cho con người” (Bài giảng về các mục tử, 46.5). Tương tự như vậy, thánh Augustinô nói về len, gắn nó với danh dự: len bao phủ con cừu, có thể khiến chúng ta nghĩ đến mọi thứ mà chúng ta có thể tô điểm cho mình bên ngoài, tìm kiếm sự ca ngợi của người đời, uy tín, danh tiếng, sự giàu có. Vị Giáo Phụ Latinh vĩ đại đã viết: “Người tặng len là người trao ban danh dự. Đây chính xác là hai điều mà các mục tử, những người nuôi sống chính họ chứ không phải đàn chiên, tìm kiếm nơi dân chúng – lợi ích khi được đáp ứng nhu cầu của họ cũng như ân huệ danh dự và khen ngợi” (ibid., 46.6). Khi chúng ta chỉ quan tâm đến sữa, chúng ta nghĩ đến lợi ích cá nhân của mình; khi chúng ta tìm kiếm len một cách ám ảnh, chúng ta nghĩ đến việc trau dồi hình ảnh của mình và gia tăng thành công. Và theo cách này, chúng ta đánh mất tinh thần linh mục, lòng nhiệt thành phục vụ, khao khát chăm sóc dân chúng, và cuối cùng chúng ta lý luận theo sự ngu xuẩn của thế gian: “Việc này can hệ gì đến tôi? Hãy để mọi người làm những gì mình muốn; nguồn sống của tôi được an toàn, và danh dự của tôi cũng vậy. Tôi có đủ sữa và len, vì vậy hãy để mỗi người làm như mình thích” (ibid., 46,7). »

Đức Thánh Cha nói tiếp : « Như thế, mối quan tâm tập trung vào cái “tôi”: nguồn sống của chính mình, nhu cầu của chính mình, lời khen ngợi nhận được cho chính mình thay vì vinh quang của Thiên Chúa. Điều này xảy ra trong đời sống của những người rơi vào chủ nghĩa giáo sĩ trị: họ đánh mất tinh thần ngợi khen vì họ đánh mất cảm thức về ân sủng, sự ngạc nhiên trước tính nhưng không mà Thiên Chúa yêu thương họ, sự đơn sơ đáng tin cậy của trái tim khiến chúng ta vươn tay hướng về Chúa, chờ đợi lương thực từ Ngài đúng thời đúng buổi (x. Tv 104, 27), ý thức rằng không có Ngài, chúng ta chẳng làm được gì (x. Ga 15, 5). Chỉ khi sống sự nhưng không này, chúng ta mới có thể sống thừa tác vụ và các tương quan mục vụ trong tinh thần phục vụ, đúng như lời Chúa Giêsu: “Anh em đã được cho không, thì cũng phải cho không như vậy” (Mt 10,8). »

Nhìn vào Chúa Giêsu, liều thuốc giải độc cho tính trần tục và óc giáo sĩ trị

Từ đó, ngài đưa ra phương thuốc : « Đúng thế, chúng ta cần nhìn vào Chúa Giêsu, vào lòng trắc ẩn mà Người nhìn thấy nhân loại bị thương tích của chúng ta, vào sự nhưng không mà Người đã hiến mạng sống của Người cho chúng ta trên thập giá. Đây là liều thuốc giải độc hàng ngày cho tính trần tục và chủ nghĩa giáo sĩ trị: hãy nhìn lên Chúa Giêsu chịu đóng đinh, mỗi ngày hãy đăm đăm nhìn vào vào Đấng đã hóa mình ra không và tự hạ cho đến chết (x. Pl 2,7-8). Người chấp nhận tủi nhục để nâng chúng ta lên khỏi sa ngã và giải thoát chúng ta khỏi quyền lực sự dữ. Như thế, khi nhìn vào những vết thương của Chúa Giêsu, khi nhìn vào Người khiêm nhường tự hạ, chúng ta học biết rằng chúng ta được mời gọi hiến thân, biến mình thành tấm bánh bẻ ra cho người đói, để chia sẻ hành trình với những người mệt mỏi và bị áp bức. Đây là tinh thần linh mục: biến mình thành tôi tớ của Dân Chúa chứ không phải ông chủ, rửa chân cho anh em mình chứ không chà đạp họ dưới chân. »

Tỉnh thức

Do đó, « chúng ta hãy tiếp tục tỉnh thức chống chủ nghĩa giáo sĩ trị ». « Chủ nghĩa giáo sĩ trị, chúng ta biết, có thể tác động đến tất cả mọi người, ngay cả giáo dân và nhân viên mục vụ: thực vậy, người ta có thể khoác lấy “tinh thần giáo sĩ” khi thi hành các thừa tác vụ và đặc sủng, sống ơn gọi của mình theo cách tinh hoa, được bao bọc trong nhóm của mình và dựng lên những bức tường chống lại bên ngoài, phát triển những ràng buộc sở hữu liên quan đến các vai trò trong cộng đồng, nuôi dưỡng thái độ kiêu ngạo và khoe khoang đối với người khác. Và các triệu chứng thực sự là đánh mất tinh thần khen ngợi và vui vẻ nhưng không, trong khi ma quỷ lẻn vào bằng cách nuôi dưỡng sự phàn nàn, tiêu cực và sự bất mãn kinh niên với những gì sai trái, sự mỉa mai trở thành sự chỉ trích cay độc. Nhưng, theo cách này, chúng ta để mình bị cuốn vào bầu không khí chỉ trích và giận dữ mà chúng ta hít thở xung quanh mình, thay vì trở thành những người, với sự đơn sơ và hiền lành của Tin Mừng, với lòng tốt và sự tôn trọng, giúp đỡ anh chị em của chúng ta thoát khỏi vũng lầy của sự thiếu kiên nhẫn ».

« Đừng nản lòng ! »

Bao là “yếu đuối”, bao là “nhược điểm”, nhưng “chúng ta đừng nản lòng!”, đó là lời khích lệ của Đức Thánh Cha. « Đức Hồng y De Lubac kết luận bằng cách tuyên bố rằng Giáo hội, “ngay cả ngày nay, bất chấp mọi sự mù mờ của chúng ta […], giống như Đức Trinh Nữ, là Bí tích của Chúa Giêsu Kitô. Không có sự bất trung nào của chúng ta có thể ngăn cản Giáo hội trở thành ‘Giáo hội của Thiên Chúa’, ‘nữ tỳ của Chúa'” (Meditation on the Church, cit., 472). »

Đức Phanxicô mời gọi “xắn tay áo lên” và “quỳ gối xuống, (anh em có thể làm được!)” Ngài nói tiếp: “Chúng ta hãy cầu nguyện với Chúa Thánh Thần cho nhau, xin Người giúp chúng ta, trong đời sống cá nhân cũng như trong hoạt động mục vụ, không rơi vào vẻ bề ngoài đạo đức đầy rẫy nhiều thứ nhưng trống rỗng Thiên Chúa, để không trở thành những công chức của sự thánh thiêng, nhưng là những người say mê loan báo Tin Mừng, không phải là “những giáo sĩ Quốc doanh“”, mà là mục tử của dân chúng.

Đức Thánh Cha kết luận : « Chúng ta cần sự hoán cải cá nhân và mục vụ. Như Cha Congar đã nói, vấn đề không phải là khôi phục lại việc tuân giữ tốt hay cải cách các nghi lễ bên ngoài, mà là trở về nguồn Tin Mừng, khám phá những năng lượng mới để vượt qua các thói quen, đưa một tinh thần mới vào các tổ chức cũ của Giáo hội, để cuối cùng chúng ta không trở thành một Giáo hội “giàu có quyền bính và an toàn, nhưng ít hoạt động tông đồ và xoàng xĩnh trong việc loan báo Tin Mừng” (Vera e falsa riforma della Chiesa, Milan 1972, 146) ».

Và ngài mời gọi: « Chúng ta hãy cùng nhau làm việc, giữa các linh mục và với anh chị em giáo dân của chúng ta, khởi xướng các hình thức và đường lối hiệp hành, giúp chúng ta cởi bỏ những chắc chắn trần tục và “giáo sĩ” của chúng ta để khiêm tốn tìm kiếm những con đường mục vụ được Chúa Thánh Thần linh hứng, để niềm an ủi của Chúa có thể thực sự đến với mọi người. »

Tý Linh

(theo Vatican News và Vatican.va)