Chiến tranh ở Ucraina, thỏa thuận hạt nhân Iran, xung đột Israel-Palestin, bạo lực ở Tây Phi…Liệt kê các cuộc khủng hoảng chính đang ảnh hưởng đến hành tinh, Đức Phanxicô tái khẳng định, vào hôm 9/1/2023, trong bài diễn văn cầu chúc ngoại giao đoàn, sự cần thiết phải thúc đầy hòa bình « trong sự thật », « công lý », « liên đới » và « tự do », thông qua tám công trường hành động cụ thể.

« Nếu chúng ta muốn xây dựng lại hy vọng, thì chúng ta cần từ bỏ ngôn ngữ, những hành động và chọn lựa do tính ích kỷ khởi xướng và học biết ngôn ngữ yêu thương, vốn là ngôn ngữ chăm sóc ». Đức Phanxicô nhắc nhở như thế trong buổi đọc Kinh Truyền Tin ngày lễ Đức Maria Mẹ Thiên Chúa, 1/1/2023, và đồng thời nhấn mạnh « chăm sóc là một ngôn ngữ mới chống lại những ngôn ngữ của tính ích kỷ ». Ngài mời gọi : « Cử hành Ngày Thế giới Hòa bình hôm nay, chúng ta hãy ý thức lại trách nhiệm đã được giao phó cho chúng ta để xây dựng tương lai ».

Trong buổi đọc Kinh Truyền Tin hôm 26/12/2022, Đức Phanxicô đã nói với các tín hữu về thánh Têphanô, vị tuẫn đạo đầu tiên của Giáo hội, người nêu gương cho chúng ta qua “lòng bác ái đối với anh chị em chúng ta, qua sự trung thành với Lời Chúa, và sự tha thứ”. Chứng tá của ngài cho thấy rằng “Lễ Giáng Sinh không phải là câu chuyện cổ tích”.

Tại Vương cung thánh đường thánh Phêrô, nơi ngài chủ tế Thánh lễ Đêm Giáng Sinh 2022, trong bài giảng của mình, Đức Phanxicô đã khuyến khích các tín hữu « đừng để trôi qua lễ Giáng Sinh này mà không làm điều gì đó tốt lành ». Ngài khẳng định : « Chúng ta biết nhiều thứ về lễ Giáng Sinh, nhưng chúng ta quên đi ý nghĩa của nó ». Vì “vào lễ Giáng Sinh, Thiên Chúa là người nghèo” và “không có người nghèo, thì đó không phải là lễ Giáng Sinh thực sự”.

Trong sứ điệp Phép lành Giáng Sinh cho thành Rôma và toàn thế giới, Đức Phanxicô đã yêu cầu chấm dứt « ngay lập tức » cuộc chiến tranh ở Ucraina. Ngài thất vọng vì « thật không may, người ta thích nghe những lý luận khác do những lôgíc của thế gian thúc đẩy ».

Lòng biết ơn đối với sự tốt lành do Chúa ban, sự hoán cải thường xuyên, sự tỉnh thức trước những hình thức mới của sự dữ, và xây dựng hòa bình bằng cách bắt đầu từ tâm hồn của chúng ta : Đức Phanxicô đã gởi lời chúc mừng Giáng Sinh đến Giáo triều Rôma vào sáng thứ Năm ngày 22/12/2022. Trong bài phát biểu trong số những bài phát biểu được chờ đợi nhất trong năm nay, Đức Thánh Cha muốn « tìm thấy can đảm để ‘làm khổ những người được an ủi’ » để ngăn chặn tốt hơn những mưu mô của ma quỷ,  « bởi vì đôi khi sự an ủi của họ chỉ là một mưu mẹo của ma quỷ chứ không phải là một ân ban của Chúa Thánh Thần ».

Đức Phanxicô nói với phóng viên Fabio Marchese Ragona, người Ý, trong cuộc phỏng vấn trên Canale 5, đưa ra những suy nghĩ của mình về sự lan rộng của chiến tranh trong thế giới của chúng ta và khuyến khích chúng ta nhìn vào Chúa Giêsu Hài Đồng khi Lễ Giáng Sinh đến gần.

Trong cuộc phỏng vấn được công bố hôm Chúa Nhật 18/12/2022 bởi nhật báo ABC của Tây Ban Nha, Đức Phanxicô đã tiết lộ rằng vào đầu triều đại giáo hoàng của mình, ngài đã trao cho Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh thời bấy giờ là ĐHY Tarcisio Bertone, một lá thư trong đó ngài tuyên bố sẽ từ nhiệm trong trường hợp gặp vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và thường xuyên. Ngài cũng cho biết linh mục tham gia vào chính trị là điều không tốt.

Vào ngày Chúa Nhật 18/12/2022, nhật báo ABC của Tây Ban Nha sẽ công bố một cuộc phỏng vấn dài của Đức Thánh Cha Phanxicô, dành cho tổng biên tập của nhật báo Julian Quiros và cho chuyên viên về Vatican Javier Martinez Brocal. Hôm nay, chúng tôi công bố một số đoạn phỏng vấn trong đó Đức Thánh Cha lấy làm tiếc vì lời nói của ngài đôi khi bị dụng cụ hóa : « Đôi khi người ta dùng tôi. Nhưng chúng ta sử dụng Thiên Chúa còn hơn nữa, vì thế tôi im lặng và chuyển sang một việc khác ».

Hôm 16/12/2022, Tòa Thánh đã công bố Sứ điệp của Đức Thánh Cha Phanxicô cho Ngày thế giới hòa bình lần thứ 56, được cử hành vào ngày 1/1/2023. Đức Thánh Cha đề cập đến đại dịch Covid-19 và cuộc chiến ở Ucraina, một cuộc chiến « do chọn lựa tội lỗi của con người », hai cuộc khủng hoảng lớn làm cho nhân loại phải tự vấn và phải vượt qua. Đối với ngài, chỉ tình huynh đệ và lòng trắc ẩn, được thúc đẩy bởi tình yêu thương của Thiên Chúa, mới có thể giúp nhân loại vạch ra những nẻo đường hòa bình.

Hôm 8/12/2022, ngày lễ Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội, Đức Phanxicô đã đến quảng trường Tây Ban Nha để tôn kính Đức Maria như truyền thống mọi năm. Trong lời cầu nguyện đầy xúc động, ngài đặc biệt cầu xin ơn bình an cho Ucraina đang bị chiến tranh xâu xé.

Chào mừng các khách hành hương người Ba Lan vào cuối buổi tiếp kiến chung hôm 7/12/2022, Đức Phanxicô đã nhắc lại « Chiến dịch Reihnardt » do Đức quốc xã quyết định cách đây 80 năm và là tên của kế hoạch tiêu diệt gần 2 triệu người Do Thái. Về cuộc chiến ở Ucraina, ngài mong muốn rằng sự kiện này sẽ khơi dậy những quyết tâm và hành động vì hòa bình.

Trong cuộc phỏng vấn dành cho « America Magazine », Đức Phanxicô đã đề cập đến các chủ đề khác nhau : phá thai, lạm dụng tính dục, vai trò của nữ giới trong Giáo hội hay sự thỏa thuận giữa Tòa Thánh và Trung quốc. Gợi lên cuộc chiến tranh ở Ucraina, Đức Thánh Cha đảm bảo rằng « Tòa Thánh sẵn sàng làm trung gian cho hòa bình ».

Hôm 24/11/2022, Đức Phanxicô đã gởi thư cho người dân Ucraina, để an ủi và khích lệ họ trước sự dã man mà quân xâm lược Nga gây ra cho đất nước này. Ngài cho thấy nỗi đau đớn của họ là nỗi đau đớn của ngài và bày tỏ « sự gần gũi …, trong tâm hồn và trong lời cầu nguyện, với sự quan tâm nhân đạo, để anh chị em cảm thấy được đồng hành, để anh chị em không quen với chiến tranh, để anh chị em không bị bỏ rơi một mình hôm nay và nhất là mai ngày, khi cám dỗ có thể đến là quên đi nỗi đau khổ của anh chị em ».

Chiều 5/11/2022, Đức Phanxicô đã gặp gỡ các bạn trẻ của đất nước Bahrain ở trường Thánh Tâm ở thủ đô Manama. Sau khi lắng nghe nhiều chứng tá của họ, qua bài phát biểu của mình, ngài đưa ra ba lời mời gọi để họ đương đầu tốt hơn trước các thách thức của tương lai.

Đức Phanxicô đã cử hành thánh lễ cầu cho công lý và hòa bình vào sáng 5/11/2022 ở Bahrain trước khoảng 30.000 tín hữu Công giáo của Vùng đại diện Tông Tòa Bắc Ả-rập. Trong bài giảng của mình, ngài nhắc lại giáo huấn nền tảng của Chúa Giêsu : luôn yêu thương và yêu thương mọi người, một lời đề nghị « táo bạo », một lời mời gọi dấn thân để phá vỡ xiềng xích của sự dữ.

« Hòa bình không đạt được bằng cách chiến thắng hay đánh bại ai đó, nó không bao giờ là bạo lực, nó không bao giờ được trang bị vũ khí ». Đức Phanxicô tuyên bố như thế trong buổi đọc Kinh Truyền Tin hôm 1/11/2022, Lễ Các Thánh Nam Nữ,

Trong buổi gặp gỡ hôm 24/10/2022 với các linh mục và chủng sinh ở Rôma, Đức Phanxicô đã đề cập nhiều chủ đề : từ phong cách trắc ẩn của người linh mục, được mời gọi gần gũi dân chúng, đến việc linh hướng, từ việc sử dụng các công nghệ kỹ thuật mới đến việc phân định, từ đối thoại giữa khoa học và đức tin đến vai trò của Giáo hội trong các cuộc chiến tranh.

Cùng với các nhà lãnh đạo tôn giáo trên thế giới, hôm 25/10/2022, Đức Phanxicô đã đến tham dự nghi thức bế mạc cuộc gặp gỡ liên tôn quốc tế lần thứ 36 được tổ chức ở Rôma bởi  cộng đoàn Sant’Egidio : « Tiếng kêu của hòa bình ». Dịp này, ngài kêu gọi: « Các tôn giáo không thể được sử dụng cho chiến tranh. Chỉ hòa bình là thánh thiện và không ai được sử dụng danh Thiên Chúa để chúc lành cho khủng bố và bạo lực. Nếu anh chị em thấy chiến tranh xung quanh mình, đừng cam chịu ! Người dân muốn hòa bình ».

Sau buổi đọc Kinh Truyền Tin hôm Chúa Nhật 16/10/2022, Đức Phanxicô đã mời gọi kết nối cùng với các em thiếu nhi đang tham gia sáng kiến « một triệu thiếu nhi lần hạt Mân Côi cầu nguyện cho hòa bình trên thế giới », được tiến hành, vào ngày 18/10/2022, bởi Tổ chức Trợ giúp Giáo hội Đau khổ (AED). Cùng với các em, Đức Thánh Cha kêu gọi cầu nguyện cho các dân tộc đang đau khổ vì chiến tranh và bạo lực, đặc biệt là Ucraina.