THƯỢNG HỘI ĐỒNG, PHÂN ĐỊNH SỰ ĐỒNG THUẬN ĐỂ LÀM CHO GIÁO HỘI TIẾN BƯỚC

Sự hiệp nhất của Giáo hội hay thẩm quyền của các Hội đồng Giám mục đã được thảo luận trong các phiên họp chung vừa qua. Vào Thứ Tư, ngày 16 tháng 10, bốn học giả, trong đó có ba nhà thần học – và trong số đó có một phụ nữ, đã phát biểu trong Văn phòng Báo chí Tòa Thánh.

Như mọi ngày, một cuộc họp báo được tổ chức vào giữa trưa để báo cáo tiến độ công việc tại hội trường Phaolô VI. Trong số các chủ đề được đề cập chiều ngày 15 tháng 10 và sáng ngày 16 tháng 10, trong khóa họp thứ hai của Thượng Hội đồng về tính hiệp hành, nổi lên hai chủ đề: sự hiệp nhất của Giáo hội và thẩm quyền của các Hội đồng Giám mục, trong một phong cách hiệp hành ngày càng tăng. Tuy nhiên, một chủ đề khác chiếm ưu thế trong các bài tham luận trong Văn phòng Báo chí Tòa Thánh, đó là vai trò của các chuyên gia thần học và các nhà giáo luật trong khóa họp thứ hai này của Thượng Hội đồng. Họ nói về tầm quan trọng của việc phân định, giữa các đề xuất của các tham dự viên, sự đồng thuận giúp Giáo hội tiến bước, lắng nghe Chúa Thánh Thần.

Những đề xuất đầu tiên

Thứ Ba ngày 15 tháng 10, 328 người đã có mặt tại hội trường Phaolô VI. “Chúng tôi đã thảo luận phần cuối cùng của Tài liệu làm việc. Các nhóm nhỏ đã làm việc để có thể đưa ra đề xuất đầu tiên liên quan đến nhiều vấn đề khác nhau cần giải quyết”, người đứng đầu Ủy ban Thông tin Thượng Hội đồng tuyên bố. Vào thứ Tư ngày 16 tháng 10, trước sự hiện diện ​​​​của 347 người, những báo cáo do bàn ngôn ngữ lập ra đã được trình bày.

Các giáo xứ và thế giới kỹ thuật số

Tại hội trường Phaolô VI, người ta nói rằng “Giáo hội từ ban đầu đã dựa vào thành phố, vào những địa điểm mà Giáo hội đã sống, được Đức giám mục hướng dẫn trong mối quan hệ chặt chẽ với các lãnh thổ”. Theo Tổng trưởng Bộ Truyền thông, Paolo Ruffini, các nhóm nhấn mạnh “sự chú ý dành cho các giáo xứ như những nơi gặp gỡ”, nhưng ông nói thêm, “Giáo hội phải sống trong thế giới kỹ thuật số” mà không bỏ qua “những mối nguy hiểm tồn tại ở đó” . Các thành viên của Thượng Hội đồng đồng ý rằng cần phải “sáng tạo và tưởng tượng, mở rộng các địa điểm của Giáo hội chúng ta nơi các phạm vi khác”. Điều quan trọng là “xác định và củng cố các cơ cấu Thượng hội đồng đã có sẵn, trong việc trao đổi ân huệ giữa các Giáo hội địa phương và các Giáo hội lục địa”.

Vai trò hiệp hành của các Hội đồng Giám mục

Đối với các Hội đồng Giám mục, người ta nói rằng họ “thúc đẩy sự hiệp thông, nhưng có lẽ quy chế của họ vẫn cần được xác định rõ hơn”. Do đó, Paolo Ruffini cũng chỉ ra rằng “vấn đề liệu thẩm quyền giáo thuyết có nên được chuyển giao cho các Hội đồng Giám mục hay không” đã được đề cập, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khám phá vẻ đẹp của các nền văn hóa khác nhau vốn tự bản thân chúng vẫn chưa đủ. Hơn nữa, ông nói thêm, “người ta đã nói về các Hội đồng Giám mục lục địa như là nơi thích hợp để xây dựng tính hiệp hành, ở cấp độ lục địa” và về cách “củng cố các Hội đồng Giám mục như những cấp độ hợp đoàn trung gian”.  Các tham luận viên đã đồng ý về “tầm quan trọng của việc duy trì sự hiệp nhất của Giáo hội”.

Thừa tác vụ Phêrô phục vụ sự hiệp nhất

“Đã có vấn đề về thừa tác vụ của Đức Giáo hoàng trong thời đại toàn cầu hóa,” Paolo Ruffini nói tiếp, và về sự phục vụ của ngài đối với sự hiệp nhất không chỉ của Giáo hội Công giáo, mà còn của các Kitô hữu khác, và với tư cách là người có thẩm quyền về đạo đức và tinh thần cao hơn. Về cơ bản, vấn đề là biết “làm thế nào để tái cấu hình việc tham gia vào chìa khóa truyền giáo trong bối cảnh thời đại thay đổi, trước các hiện tượng thay đổi của con người, trong văn hóa và trong môi trường kỹ thuật số”. Và, một lần nữa, “làm thế nào cùng nhau duy trì tính hiệp hành, tính hợp đoàn và quyền tối thượng; vai trò của Giáo triều Rôma dưới ánh sáng Tông hiến Praedicate Evangelium; Thượng hội đồng hoàn vũ, các hội đồng giáo hội lục địa, các công nghị và các hội đồng địa phương”.

Loan báo Tin Mừng cho thế giới văn hóa

Trong bài phát biểu của mình, Sheila Pires nhấn mạnh, giữa những điều khác, việc loan báo Tin Mừng cho thế giới văn hóa, ý thức rằng “tất cả chúng ta đều ở trong vùng đất truyền giáo” và vai trò của các cộng đồng cơ bản nhỏ có thể củng cố sức sống của các giáo xứ. Để kết luận, bà nói rằng “Thượng hội đồng nhấn mạnh sự cần thiết phải thích ứng với những thay đổi về văn hóa và kỹ thuật số, thúc đẩy một Giáo hội mang tính hiệp hành và truyền giáo hơn: cuộc thảo luận nhấn mạnh sự hiệp nhất của đức tin và khả năng của Giáo hội trong việc trả lời cho những thách thức đương đại”.

Bốn khách mời tại buổi họp báo

Tại bàn diễn giả có Cha Dario Vitali người Ý, điều phối viên các chuyên gia thần học của Thượng Hội đồng, giáo sư giáo hội học tại Đại học Giáo hoàng Gregorian; linh mục người Tây Ban Nha José San José Prisco, giáo sư giáo luật và trưởng khoa Đại học Giáo hoàng Salamanca, thuộc Huynh đoàn Linh mục thợ giáo phận, chuyên gia về đào tạo và ơn gọi; Klára Antonia Csiszàr, người gốc Romania nhưng là trưởng khoa thần học và phó hiệu trưởng Đại học Công giáo Linz ở Áo; và cuối cùng là Cha Ormond Rush người Úc, nhà thần học tư vấn cho ban thư ký thượng hội đồng và giảng viên tại Đại học Công giáo Úc ở Brisbane.

Công việc tập thể của bốn nhóm thần học

Trong phần phát biểu của mình, Cha Dario Vitali nhấn mạnh rằng nhiệm vụ của bốn nhóm ngôn ngữ gồm các nhà thần học mà ngài điều phối (Anh, Pháp, Tây Ban Nha-Bồ Đào Nha, Ý), là “đọc lại các đề xuất của Đại hội bằng cách nắm bắt các yếu tố đồng thuận rõ ra”, và đưa ra các báo cáo tập thể nhằm chỉ ra “đối với những người phải soạn thảo văn bản cuối cùng về các yếu tố đồng thuận và những yếu tố đặt ra vấn đề”. Trong một Giáo hội lắng nghe Chúa Thánh Thần, điều quan trọng là sự đồng thuận; không cần phải tìm kiếm và nêu bật yếu tố bất hòa. Cha Vitali nêu rõ: chính các nhà thần học chúng tôi “nhận ra kiểu đồng thuận chín muồi trong đại hội, để văn bản được mạch lạc với những gì được chia sẻ giữa các tham dự viên và với những gì Chúa Thánh Thần chỉ ra cho Giáo hội”. Ngài nhấn mạnh, công việc của bốn nhóm ngôn ngữ là một ví dụ về phong cách hiệp hành, là kết quả của công việc hợp tác giữa các nhà thần học vốn đã bắt đầu vào năm 2021, đồng thời với con đường hiệp hành. Trong khi đó ở các Thượng Hội đồng trước đây, các nhà thần học đã tương tác riêng rẽ với Ban Thư ký Thượng Hội đồng.

Các nhà giáo luật và những đề nghị của Thượng Hội đồng

Với tư cách là thành viên ủy ban giáo luật của Thượng Hội đồng, cha San José Prisco nhắc lại rằng công việc của các chuyên gia giáo luật trong đại hội này là công việc nối kết với công việc của các nhà thần học, “đang khi trong quá khứ thần học và giáo luật thường đi trên hai đường song song. Ngược lại, sự bổ sung, công việc chung, là cần thiết”. Cha Prisco nói tiếp, công việc của Thượng Hội đồng liên quan “đặc biệt đến cuốn thứ hai của Bộ Giáo luật, bàn về Dân Thiên Chúa”. Ngài nhấn mạnh, ủy ban của các chuyên gia giáo luật được sinh ra từ nhu cầu được các tham dự viên bày tỏ: một nhóm các chuyên gia về giáo luật để đồng hành và đánh giá các đề xuất của Thượng Hội đồng, “để xác định các khả năng thay đổi hoặc các chuẩn mực mới có thể cải thiện giáo luật, của cả Latinh và Đông phương”.

“Giai điệu của tính hiệp hành” trong các diễn đàn

Nhà thần học mục vụ Klára Antonia Csiszàr đã nhấn mạnh tầm quan trọng của sự đóng góp thần học của các diễn đàn, điều này “cũng liên quan đến sự hiểu biết về người khác và giúp điều chỉnh văn hóa hiệp hành trong Giáo hội”. Năm ngoái, khi kết thúc công việc của Thượng Hội đồng, người ta đã lưu ý rằng “thần học đã không nhận được nhiều sự quan tâm”, nhưng trong các diễn đàn thần học-mục vụ, đối với bà Csiszàr, “ngày nay người ta thấy rằng thần học học được vai trò của nó trong Giáo hội hiệp hành, và nó đóng góp vào phong cách hiệp hành”. Đây là những cuộc hẹn “giúp điều chỉnh giai điệu cơ bản của tính hiệp hành, thần học của dân Thiên Chúa”. Bởi vì, bà kết luận, cộng đồng khoa học thần học “muốn hỗ trợ sự ra đời của một Giáo hội hiệp hành”.

Những câu trả lời cho việc loan báo Tin Mừng trong bối cảnh mới

Nhà thần học người Úc Ormond Rush đã nhận xét về khái niệm truyền thống sống động tại Đại hội năm 2023: “Mặc khải sống động không chỉ là những chân lý tĩnh tại mà còn là một cuộc đối thoại thường xuyên giữa Thiên Chúa và nhân loại”. Trong bài phát biểu của mình, cha giải thích rằng trong khóa họp thứ hai này “chúng ta bước vào tiến trình truyền thống sống động của Giáo hội, để hiện thực hóa sứ điệp Tin Mừng”. Ngài nhấn mạnh rằng thần học có nhiệm vụ giúp Giáo hội mang sứ điệp của Thiên Chúa đến với mọi người, đồng thời lắng nghe Cảm thức đức tin của mỗi người. Đối với Rush, Giáo hội ngày nay phải giải thích “các dấu chỉ, các dụ ngôn và cách Chúa Giêsu có liên hệ với thế kỷ XXI”. Với sự trợ giúp của thần học, “cũng nhờ Công đồng Vatican II, vốn luôn là ánh sáng cho chúng ta”. Ngài nói, biết cách đọc các dấu chỉ thời đại “là nền tảng cho một sự hiểu biết mới về cái nhìn của Thiên Chúa đối với cuộc sống con người ngày nay. Cần có những câu trả lời mới để giúp Giáo hội loan báo Tin Mừng một cách thuyết phục trong những bối cảnh mới mà Giáo hội đang sống”.

Các thẩm quyền giáo thuyết của các Giám mục và các Hội đồng Giám mục

Khả năng phân quyền thẩm quyền giáo thuyết cho các Hội đồng Giám mục, việc nghiên cứu và phê duyệt các sửa đổi giáo luật và vai trò của các nhà thần học là những chủ đề chính được các nhà báo đề cập. Cha Vitali nhắc lại rằng “ngay cả tài liệu được coi là hạn chế nhất xét theo quan điểm về khả năng chuyển giao các chức năng giáo thuyết” từ trung tâm đến ngoại vi, “cụ thể là tự sắc Apostolos suos của Đức Gioan Phaolô II năm 1998, trên thực tế khẳng định ở số 21 rằng “các Giám mục là những tiến sĩ và bậc thầy đức tin đích thực đối với các tín hữu được ủy thác cho các ngài”, và xác định những thẩm quyền đặc thù cho các ngài, chẳng hạn như việc chăm lo xuất bản sách giáo lý cho lãnh thổ của các ngài, chắc chắn là sau khi “được Tòa Thánh phê chuẩn”. Hơn nữa, ngay cả trong Praedicate evangelium của Đức Thánh Cha Phanxicô cũng có một quy định quan trọng về vấn đề này”. Do đó, cha nhắc lại rằng “mặc dù các ngài không thể ban hành các tín điều, nhưng các giám mục có thể chăm lo mọi việc liên quan đến giáo thuyết, luôn đảm bảo hành động trong sự hiệp thông với Đức Thánh Cha”.

Cập nhật các chuẩn mực giáo luật

San José Prisco nhấn mạnh rằng, theo quan điểm giáo luật, “có thể có những điều mới mẻ”. Thật vậy, nhiều điểm – chẳng hạn như các hội đồng mục vụ hoặc các hội đồng về vấn đề kinh tế, hoặc thậm chí các tổ chức dự tính sự cộng tác tích cực giữa các mục tử, tu sĩ và giáo dân – “mà Đại hội đã tìm thấy sự đồng ý, sẽ được trình lên Đức Thánh Cha trong tài liệu cuối cùng và có lẽ sẽ là đối tượng của việc cập nhật vào mùa hè tới”; trong khi với những điểm khác, “sẽ có sự thận trọng hơn, vì chúng sẽ đòi hỏi một cuộc tham khảo ý kiến mới”.

Ngay cả khi không có sự đồng thuận về một số vấn đề, cuộc tranh luận vẫn chưa kết thúc

Người ta đã chỉ ra, có những vấn đề mà, đặc biệt là từ quan điểm thần học, có thể sẽ không có câu trả lời dứt khoát trong Thượng Hội đồng này, chẳng hạn như các vấn đề về giới tính hay các thừa tác vụ của nữ giới. Cha Rush giải thích: “Nhưng điều chúng tôi luôn phải xem xét, đó là khả năng tập hợp sự đồng thuận. Nếu không có sự đồng thuận về một số vấn đề, thì điều đó có nghĩa là cuộc thảo luận sẽ tiếp tục nhưng không nhất thiết là cuộc thảo luận sẽ kết thúc vĩnh viễn”. Về phần mình, Cha Vitali đã nhấn mạnh rằng “Đại hội Thượng hội đồng cung cấp những chỉ dẫn chân trời mà, chính xác là, được thể hiện thông qua sự đồng thuận”, và lưu ý rằng “quyền bính và quyền bính của Thượng hội đồng phải được phân biệt với nghĩa vụ tự do nghiên cứu của các nhà thần học, điều này có lẽ có thể dẫn đến sự đồng thuận trong tương lai”.

Một tài liệu cuối cùng dễ hiểu cho tất cả mọi người

Cuối cùng, ông Paolo Ruffini, Tổng trưởng Bộ Truyền thông và Chủ tịch Ủy ban Thông tin, đã nhắc lại điều “rất rõ ràng và hiện diện giữa các nghị phụ và nghị mẫu của Thượng Hội đồng”: “đó là sự chú ý đến ngôn ngữ: tất cả chúng tôi đều ý thức được rằng chúng tôi được kêu gọi viết một tài liệu cuối cùng, tài liệu này không chỉ phải được trình lên Đức Thánh Cha mà còn phải được tất cả dân Thiên Chúa hiểu được.”

Phát biểu từ kinh nghiệm của chính mình, nhà thần học Klára Antonia Csiszár đã nhấn mạnh tầm quan trọng của thần học trong Thượng Hội đồng, cũng như trong việc “trao đổi các ân huệ” giữa các truyền thống và kinh nghiệm của Đông và Tây Âu. “Điều cơ bản là luôn ghi nhớ cảm thức đức tin, tìm cách biến giáo thuyết thành thực hành và đánh giá cao vai trò đồng hành và bảo vệ phẩm giá con người mà Giáo hội có thể có đối với dân Thiên Chúa”. Về vấn đề này, Ormond Rush Rush, khi nhắc lại Công đồng Vatican II, đã tái khẳng định rằng “mặc khải là một cuộc đối thoại thường xuyên giữa Thiên Chúa và nhân loại”, và rằng “các nhà thần học có thể giúp Giáo hội tiếp tục truyền thống sống động của mình”.

Tý Linh

(theo Alessandro Di Bussolo và Roberto Paglialonga – Vatican News)