BỘ PHIM “CONCLAVE” CÓ PHẢN ÁNH CHÍNH XÁC NHỮNG GÌ SẼ XẢY RA Ở RÔMA TRONG NHỮNG NGÀY TỚI KHÔNG?

Bộ phim “Conclave” đã chứng kiến ​​lượng khán giả trên toàn thế giới tăng vọt kể từ khi Đức Phanxicô qua đời vào ngày 21 tháng 4 năm 2025. Thành công này không làm lu mờ sự thật rằng đây là một bộ phim hư cấu hoàn toàn không đúng với những gì xảy ra trong một mật nghị hồng y thực sự. “Bộ phim sử dụng và lạm dụng các phạm trù đến từ thế giới chính trị”, Pascal Ide, một linh mục của giáo phận Paris và là người đam mê phim ảnh, giải thích.

Cái chết của Đức Giáo hoàng Phanxicô và mật nghị sắp tới đã khơi dậy sự quan tâm đến bộ phim giật gân giành giải Oscar, Conclave (Mật nghị Hồng y), do Edward Berge đạo diễn và phát hành vào năm 2024. Hiện đây là bộ phim được xem nhiều thứ hai trên nền tảng phát trực tuyến tại Pháp. Tại Hoa Kỳ, bộ phim đã tăng từ 1,8 triệu lượt xem vào ngày 20 tháng Tư lên 6,9 triệu lượt xem vào ngày 21 tháng Tư. Một thành công đi kèm với những biện pháp phòng ngừa cần thiết. “Bộ phim sử dụng và lạm dụng các phạm trù đến từ thế giới chính trị. Bất kỳ ai lắng nghe phương tiện truyền thông đều biết họ đã cố gắng đưa Đức Giáo hoàng Phanxicô vào bàn cờ này như thế nào, mà không thành công, và sẽ đang làm như vậy với các ứng cử viên tiềm năng“, cha Pascal Ide, một linh mục của giáo phận Pris và là người đam mê phim ảnh, giải thích với Aleteia. “Trước hết, những phạm trù này mang tính chủ thuyết Manikêô (thuyết nhị nguyên): người ta đối lập những người theo chủ nghĩa tự do, những người dĩ nhiên là “những người tử tế” đầy cảm tình, với những người theo chủ nghĩa bảo thủ, những người dĩ nhiên là kỳ thị người đồng tính và kỳ thị người Hồi giáo.” Giải mã.

Aleteia: Cha giải thích thế nào về sự thành công của bộ phim Conclave kể từ sau khi Đức Giáo hoàng Phanxicô qua đời?

Cha Pascal Ide: Kể từ khi phát hành vào ngày 4 tháng 12 năm 2024, bộ phim đã thu hút hơn một triệu lượt xem tại Pháp, chứng tỏ đây là thành công thực sự và lâu dài, chưa kể đến gần 20 triệu lượt xem tại Hoa Kỳ và giải Oscar năm 2025 cho Kịch bản chuyển thể xuất sắc nhất. Với tôi, việc đây là bộ phim được phát trực tuyến nhiều thứ hai hiện nay có thể giải thích một cách dễ dàng. Sự ra đi của Đức Giáo hoàng Phanxicô gây ra nỗi buồn, sợ hãi và mong đợi, và điều này hoàn toàn bình thường. Hiện nay, Conclave là bộ phim truyện đầu tiên không phải là phim tài liệu, nhưng vẫn kể lại chi tiết toàn bộ quá trình từ khi Giáo hoàng qua đời cho đến khi bầu ra người kế nhiệm. Với phim “Habemus Papam” (Nanni Moretti, 2011) hoặc phim “The Two Popes” (Fernando Meirelles, 2019), máy quay dừng lại ở ngưỡng cửa Nhà nguyện Sistine.

Aleteia: Bộ phim này được “công chúng” hoan nghênh rộng rãi. Chúng ta có thể nhận ra một số phẩm chất ở nó không?

Cha Pascal Ide: Tôi đã rất ngạc nhiên trước sự thành công mà phim Conclave đạt được, thậm chí ngay cả trong số những khán giả Công giáo “cổ điển” hơn. Lý do đầu tiên mà tôi nghe thấy thường xuyên nhất là, xin được nhắc lại, tính chất dựa vào tư liệu rất rõ ràng vốn trước tiên là tính chất của phim giật gân mà bộ phim chuyển thể. Ngoài óc nhạy bén của kịch bản, và do đó khả năng chuyển thể các tác phẩm bán chạy nhất của mình lên màn ảnh, tiểu thuyết gia người Anh Robert Harris còn nổi tiếng với sự tỉ mỉ trong nghiên cứu lịch sử.

Với tôi, những lý do khác có vẻ như là: sự thỏa mãn trí tò mò, nếu không chính đáng thì ít nhất cũng có thể hiểu được, về việc tiến hành một trong những cuộc bỏ phiếu bí mật nhất thế giới; một cốt truyện có sự hồi hộp kéo dài, với nhiều diễn biến bất ngờ nhất; vẻ đẹp của đồ trang trí, bên trong – ah! Nhà nguyện Sistine! – và bên ngoài, nhiếp ảnh chất lượng, dàn diễn viên hoàng gia, bao gồm diễn xuất của Ralph Fiennes với cường độ được kiềm chế, tính cách cân bằng rõ ràng của hồng y Thomas Lawrence – do Fiennes thủ vai một cách xuất sắc –, một mô tả tử tế và sáng suốt về những cuộc tranh luận nội tâm của các hồng y này, những người khi phải đối mặt với những lựa chọn quyết định, vẫn là những con người, độ tin cậy của những lý do đưa ra để bãi nhiệm các hồng y, những lý do mà các sự việc gần đây, chứ không chỉ liên quan đến lạm dụng, đã khiến chúng ta nhạy cảm.

Aleteia: Đây có phải là “cửa vào” tốt đẹp cho những ai có thắc mắc về mật nghị không?

Cha Pascal Ide: Chắc chắn là không! Tất cả những người Công giáo đã nói chuyện với tôi về bộ phim đều ngạc nhiên, thậm chí là sốc bởi phần kết – điều đó không có nghĩa là họ cho rằng một cuộc bầu cử như vậy là tự động không hợp lệ! Nhưng trước tiên tôi ngạc nhiên khi thấy khán giả bị thần thoại hóa, nếu tôi có thể nói như vậy, khi biết rằng các hồng y bị đình chỉ là vì ba ham muốn (1 Ga 2, 16): một vì hỗn độn tình dục, một vì tội mua chức thánh, và một vì trò chơi quyền lực. Chắc chắn, thật tốt khi biết rằng các tín hữu không còn nhầm lẫn giữa sự thánh thiện và sự hoàn hảo: “Sống, đó là thay đổi; nên thánh, đó là đã thay đổi thường xuyên”, Newman đã nói như vậy.

Nhưng điều đáng lo ngại hơn khi nghĩ rằng họ không còn bị sốc trước thái độ thiếu gương mẫu như vậy ở cấp độ trách nhiệm cao nhất trong Giáo hội. Nhất là, tôi rất ngạc nhiên khi thấy rằng hầu như không ai cảm thấy bị bị sốc bởi bài phát biểu hoài nghi và phóng túng của hồng y Lawrence (“Tôi đã học biết sợ một tội lỗi hơn tất cả những tội lỗi khác: sự xác tín”), nhân danh sự bao dung (“Sự xác tín là kẻ thù không đội trời chung của sự bao dung”), sự nghi ngờ (“Chúng ta hãy cầu xin Chúa ban cho chúng ta ân sủng của một vị giáo hoàng biết nghi ngờ”) và lòng thương xót (“Và cũng của một vị giáo hoàng phạm tội nhưng có khả năng cầu xin sự tha thứ”). Kinh Thánh nói điều hoàn toàn khác biệt, vốn kết hợp tình yêu và chân lý: “Tình yêu và chân lý gặp nhau” (Tv 84, 11).

Aleteia: Cha sẽ khuyên họ điều gì?

Đầu tiên, hãy lùi lại một bước! Bộ phim sử dụng và lạm dụng các phạm trù đến từ thế giới chính trị. Và bất kỳ ai lắng nghe phương tiện truyền thông đều biết họ đang cố gắng đưa Đức Giáo hoàng Phanxicô vào bàn cờ này như thế nào (mà không thành công!) và sẽ đang làm như vậy với các ứng cử viên tiềm năng. Trước hết, những phạm trù này mang tính chủ thuyết Manikêô (thuyết nhị nguyên): người ta đối lập những người theo chủ nghĩa tự do, những người dĩ nhiên là “những người tử tế” đầy cảm tình, với những người theo chủ nghĩa bảo thủ, những người dĩ nhiên là kỳ thị người đồng tính và kỳ thị người Hồi giáo. Nhất là, liệu lối đọc này có thích đáng không? Bí tích Thánh Thể thuộc cánh hữu hay cánh tả? Vậy mà, Giáo hội “làm nên Bí tích Thánh Thể” cũng như “Bí tích Thánh Thể làm nên Giáo hội” (như Đức Hồng y de Lubac đã nói), không phải là một mầu nhiệm ít lớn lao hơn.  

Tương tự như vậy, việc bầu người kế nhiệm thánh Phêrô. Nói chung, tôi không chắc chắn rằng xem phim là cách tốt nhất để theo dõi mật nghị sẽ khai mạc trong vài ngày tới. Tất nhiên, trái tim và sự chú ý của chúng ta đều hướng về mật nghị này. Tuy nhiên, sự quan tâm không phải là sự tò mò thiếu thận trọng. Đặc biệt, mật nghị không phải là một chiến dịch bầu cử, nhưng trước hết, là một hành động phụng vụ, một lời cầu nguyện cho Giáo hội và do đó là cho thế giới. Và, như bộ phim không thể hiện đủ điều đó, các Hồng y nhận thức rất sâu xa về trách nhiệm to lớn của họ trước Chúa trong việc bổ nhiệm người kế nhiệm Thánh Phêrô. Vì vậy, giống như các ngài, chúng ta hãy cầu nguyện cho người kế nhiệm này – mà Thiên Chúa và chỉ có Thiên Chúa mới biết vào lúc này – trong sự tin tưởng – để chỉ nhìn vào hai thế kỷ qua, các Giáo hoàng là những vị thánh và là những người của sự quan phòng – và mối quan tâm đến sự hiệp nhất – đây là lời đầu tiên trong bốn lời tuyên xưng của Giáo hội: “Tôi tin kính Giáo hội duy nhất…”.

———————————–

Tý Linh chuyển ngữ

(nguồn : Aleteia)