Tiếp một nhóm luật sư vào sáng thứ Hai 21/8/2023, Đức Thánh Cha xác nhận rằng ngài đang đang làm việc để mở rộng thông điệp Laudato Si’ vào năm 2015 của mình về việc bảo vệ ngôi nhà chung, nhằm cập nhật thông điệp bằng cách lưu tâm đến “các vấn đề hiện tại”.

Một ngày sau khi đến Bồ Đào Nha để tham dự JMJ ở Lisbon, Đức Thánh Cha Phanxicô đã gặp gỡ các sinh viên từ Đại học Công giáo Bồ Đào Nha vào thứ Năm 3/8/2023. Người kế vị thánh Phêrô khuyến khích họ “thay thế sợ hãi bằng ước mơ” , “tìm kiếm và mạo hiểm” bằng cách trở thành những nhân vật chính của “thuật biên đạo vũ mới” đặt con người vào trung tâm.

Tại Paris, vào ngày 8/6/2023, đã khai mạc một cuộc hội thảo chuyên đề quy tụ các chuyên viên Thánh Kinh Công giáo và Tin Lành. Họ suy tư về cách thức Thánh Kinh đưa ra những con đường mới giải thích thần học về mối tương quan của chúng ta với các sinh vật không phải con người (động vật, thực vật, không gian tự nhiên).

Đức Phanxicô viết đề tựa cho một cuốn sách, được bày bán hôm nay ở Ý, có tựa đề « Hương vị thay đổi » tường thuật lại cuộc đối thoại giữa một tu sĩ Dòng và là nhà kinh tế học Gaël Giraud, người Pháp, và Carlo Petrini, một nhà hoạt động về thức ăn chậm người Ý. Cùng với họ, Đức Phanxicô tố cáo mô hình kinh tế hiện tại và hoan nghênh sự dấn thân của các bạn trẻ để cho người lớn biết tiêu thụ ít hơn và tương quan tốt hơn với người khác, vốn là những chìa khóa của quá trình chuyển đổi sinh thái và mở ra cánh cửa hạnh phúc.

Xã hội càng phát triển thì vấn đề môi sinh càng trở nên thách đố. Thực tế cho thấy, những trận ngập lụt, mưa bão, sạt lở đang diễn ra liên tiếp tại dải đất miền Trung những ngày gần đây cũng như các đợt hạn hán, thiên tai không ngừng xảy ra ở những nơi khác nhau trên thế giới chính là những “dấu chỉ” để chúng ta nhìn nhận lại thái độ và cách thức của mình đối với môi trường sống xung quanh, và đồng thời ý thức hơn điều mà Đức Thánh Cha Phanxicô đã nhấn mạnh trong thông điệp Laudato Si’: “Tất cả đều liên kết với nhau” (số 91), và “không có hai cuộc khủng hoảng tách rời nhau, một về môi sinh và một về xã hội, nhưng chỉ một cuộc khủng hoảng duy nhất và phức tạp về môi sinh xã hội” (số 138). Vì “tiếng kêu của  trái đất và tiếng kêu của người nghèo chỉ là một”.

Chuẩn bị cho kỷ niệm 700 năm phong thánh cho thánh Tôma Aquinô, ở Avignon vào năm 1323, Hội nghị quốc tế về học thuyết Tôma lần thứ 11 đang diễn ra ở Rôma, quy tụ nhiều viện sĩ của Tòa Thánh. Hôm 22/9/2022, Đức Phanxicô đã gặp gỡ họ tại Vatican, cảnh giác họ chống lại việc công cụ hóa tư tưởng của bậc thầy và chống lại mọi hình thức giảm thiểu trí thức nào vốn giam hãm tư tưởng cao cả của ngài.

Đức Phanxicô đã khai triển cái nhìn của mình về một nền giáo hoàn hoàn bị trong một sứ điệp gởi cho các bạn trẻ Châu Âu đang tham dự Hội nghị giới trẻ Châu Âu ở Praha, vào ngày 11/7/2022, ngày lễ nhớ thánh Biển Đức, quan thầy của Châu Âu. Đức Thánh Cha đề cao một nền giáo dục với cái nhìn cởi mở, cho tha nhân, cho Công trình tạo dựng và cho Chân Lý.

Trong cuộc phỏng vấn hôm 1/7/2022 với hãng  thông tấn Télam của Argentina, Đức Phanxicô nhắc lại rằng các cuộc chiến tranh nảy sinh từ sự thiếu đối thoại, ngày bày tỏ sự thất vọng trước sự bất lực của Liên hiệp quốc trong việc ngăn chặn chúng. Trong cuộc phỏng vấn dài này, ngài cũng mời gọi Châu Mỹ Latinh tự giải thoát mình khỏi « các đế quốc bóc lột » bằng cách thúc đẩy sự gặp gỡ giữa dân chúng và quân quyền….

Sau buổi Kinh Truyền Tin hôm 29/6/2022, Đức Thánh Cha nhắc đến đất nước Ucraina và trách nhiệm bảo vệ môi trường:

Anh chị em thân mến,

Nhân dịp kỷ niệm 30 năm Công ước về đa dạng sinh học, Đức Phanxicô đã tiếp kiến các tham dự viên của Hội nghị « Thiên nhiên trong Tâm trí. Một nền văn hóa mới về thiên nhiên để bảo vệ sự đa dạng sinh học ». Vào hôm trước của Ngày thế giới đa dạng sinh học, ngài nhấn mạnh sự cần thiết khích lệ việc giáo dục môi trường, khi đối diện với quy mô rộng lớn của một thách thức « liên quan đến tất cả chúng ta ».

Hôm 19/5/2022, ba ngôi sao bóng đá, Ronaldinho, Dani Alves và Maxi Rodriguez, đã gặp Đức Phanxicô trong một sự kiện được tổ chức bởi Scholas Occurentes, một tổ chức vì giáo dục, đặc biệt hoạt động ở Châu Mỹ Latinh. Một trận cầu vì hòa bình sẽ được tổ chức vào ngày 10/10 tới ở Rôma và sẽ là cơ hội tưởng nhớ Diego Maradona, qua đời năm 2020.

Hôm 14/5/2022, Đức Phanxicô đã tiếp kiến các cư dân của « Ngôi làng Phanxicô », một dự án sinh thái và liên đới mới mẻ, được khởi động ở Pháp vào năm 2020, dưới sự khởi xướng của Étienne Villemain.

Với việc giảm sút ơn gọi, có « nguy cơ muốn tìm kiếm ơn gọi mà không có sự phân định thích đáng ». Đó là cảnh giác của Đức Thánh Cha được đưa ra trong buổi gặp gỡ với 38 linh mục tu sĩ dòng Tên ở Malta, ngày 3/4/2022. Bản văn  buổi nói chuyện đã được phổ biến hôm 14/4/2022 trên « La Civiltà Cattolica ». Ngài cũng nhấn mạnh cần « những chủng sinh bình thường » và « những bề trên bình thường ». Và mô hình Giáo hội tương lai là “khiêm tốn hơn, nghèo khó hơn và ít chính trị hơn”.

Trong diễn văn kết thúc  Đại hội khoáng đại mùa xuân, hôm 8/4/2022, Đức Cha chủ tịch ĐHGM Pháp đã đưa ra một suy tư chính trị và sinh thái. Ngài cũng mời gọi quan tâm và liên đới đối với các nạn nhân lạm dụng tính dục, của biến đối khí hậu và của cuộc chiến tranh ở Ucraina.

« Ước mong Malta tiếp tục thổi bùng niềm hy vọng » : Đức Phanxicô, trong bài phát biểu trước chính quyền Malta, đã ca ngợi tấm gương mà quần đảo đại diện cho nhiều dân tộc. Ngài đã nhấn mạnh những vấn đề đặc trưng của xã hội Malta và nhắc lại tính cấp bách của một hành động chung để bảo vệ môi trường, trước khi phê bình gay gắt cuộc chiến tranh đang diễn ra ở Ucraina và cuộc chạy đua vũ trang.

Hôm 24/2/2022, Đức Phanxicô đã trải qua hơn một giờ đối thoại trực tuyến với các sinh viên của các đại học Bắc, Nam và Trung Mỹ. Bi kịch di dân, việc chăm sóc công trình tạo dựng và một Giáo hội hiệp hành…nằm trong cuộc đối thoại với các bạn trẻ. Đức Thánh Cha cũng đã tố giác bạo lực hủy diệt.

Đức Phanxicô, khách mời của chương trình RAI « Che temp che fa » vào tối Chúa Nhật 6/2/2022, đã đề cập nhiều chủ đề với nhà báo Fabio Fazio, và đặc biệt khả năng của ngài chịu đựng gánh nặng của rất nhiều câu chuyện đau khổ và nỗi đau đớn không thể diễn tả được : « Toàn thể Giáo hội giúp đỡ tôi ».

Không che giấu những lo lắng của mình, Đức Phanxicô đã khai triển, hôm 10/1/2022, trước các nhà ngoại giao trên toàn thế giới, những mối bận tậm của mình đối với thế giới. Trong số đó : vắc-xin, di dân, sở hữu vũ khí. Lần đầu tiên, ngài bày tỏ sự lo lắng về việc « hủy bỏ văn hóa ».

Trưa ngày 23/12/2021, một thông cáo của Văn phòng báo chí Tòa Thánh cho biết quyết định của Đức Thánh Cha can thiệp « vào lúc hết hạn 5 năm hoạt động đầu tiên với quy chế thử nghiệm » Bộ phục vụ sự phát triển con người toàn diện, được thiết lập vào năm 2016, như là « kết quả của việc hợp nhất bốn Hội đồng Tòa Thánh có từ trước ».

Từ công đồng Vatican II, ngang qua lời kêu gọi của Đức Phaolô VI đối với hội nghị Stockholm vào năm 1972, cho đến khi công bố thông điệp Laudato Si’, Tòa Thánh, bằng một lôgíc về sự phát triển toàn diện, đã là người tiên phong trong việc bảo vệ môi trường.