TÁI KHÁM PHÁ MỘT BẬC THẦY TRONG VIỆC TÌM KIẾM SỰ THẬT: THÁNH TÔMA AQUINÔ

Kỷ niệm 700 năm phong thánh cho thánh Tôma Aquinô là cơ hội để nhìn lại di sản của nhà thần học lớn của Dòng Đa Minh và của lịch sử Giáo hội. Isolde Cambournac, với luận án tiến sĩ của mình về thánh nhân, sẽ đưa chúng ta theo bước chân của một người tìm kiếm Thiên Chúa mà tư tưởng của ngài vẫn có thể hướng dẫn các tín hữu.

Ba cuộc kỷ niệm dành cho thánh Tôma Aquinô : ngày 18/7/2023 với lễ kỷ niệm 700 năm ngài được phong thánh, ngày 7/3/2024 kỷ niệm 750 năm ngày ngài qua đời, và vào năm 2025, kỷ niệm 800 năm ngày sinh của ngài. Nhiều cơ hội để quan tâm đến nhật vật quan trọng này của Kitô giáo thời Trung Cổ, mà di sản thần học và triết học của ngài tiếp tục soi sáng Giáo hội.

Được phong thánh bởi Đức Gioan XXII, thánh tích của đã được Đức Thánh Cha Urbanô V ban cho nhà thờ Jacobins ở Toulouse, nhà thờ mẹ của Dòng Đa Minh, vào năm 1368. Đây là nơi vị thánh « tiến sĩ thiên thần » vẫn còn yên nghỉ cho đến ngày nay. Ngài là tác giả của cuốn « Tổng luận thần học » nổi tiếng, một tác phẩm còn chưa hoàn thành.

Isolde Cambournac, tiến sĩ thần học, dạy thần học của thánh Tôma Aquinô trên kênh Youtube. Bà đề cập đến sự mới mẻ chính yếu mà thánh Tôma Aquinô mang lại. Adélaïde Patrignani của Vatican News phỏng vấn Isolde Cambournac.

Người ta thường nói về cuộc gặp gỡ giữa đức tin và lý trí. Thánh Tôma Aquinô đóng góp cách đặc biệt vào việc này, đặc biệt bằng cách nhờ đến tất cả các tác phẩm trí thức của các tác giả thời Cổ Đại, các tác giả Hy Lạp, và cách riêng là Aristote. Thánh Tôma đã xem xét lại tất cả các vấn đề lớn của đức tin dưới ánh sáng của cách thức suy nghĩ này, của triết học được khai triển trong thời Cổ Đại này. Ngài đã dựa vào các Giáo Phụ, ngài thường nói về thánh Augustinô. Vì thế, cách tìm kiếm sự hiểu biết đức tin này không phải là mới, nhưng ngài đã thành công trong việc đưa nó lên một bình diện mà trước đó chưa đạt được.

Adélaïde Patrignani : Thánh Tôma nói về sự thánh thiện như thế nào ?

Isolde Cambournac : Ngài ít nói về sự thánh thiện bằng thuật ngữ này. Ngài nói về sự chiêm niệm và hạnh phúc. Chúng ta thấy rằng điều mà con người hướng tới một cách tự nhiên, và điều mà Thiên Chúa sẽ giúp đỡ con người hướng tới nhiều hơn, trước tiên đó là tìm kiếm sự thật, rồi tìm kiếm Thiên Chúa, Đấng là chính Sự Thật. Thánh Tôma, trong tất cả các tác phẩm của mình, sẽ nói về cuộc tìm kiếm này, vốn căn bản cư ngụ nơi con người và sẽ làm cho họ hạnh phúc, rất hạnh phúc. Sự thánh thiện, tức việc tìm kiếm Thiên Chúa dẫn đến yêu mến Người, và làm cho Người được yêu mến.

Adélaïde Patrignani : Làm thế nào để xác định thánh Tôma Aquinô so với hai vị thánh lớn khác của Dòng Đa Minh là thánh Đa Minh và thánh Catarina Siêna ? Một cách nào đó, đâu là bè của ngài trong sự hòa âm về sự thánh thiện này ?

Isolde Cambournac : Thánh Đa Minh đã thành lập Dòng vào thời điểm lạc giáo Cathare đang lan rộng rất nhanh. Đó là một lạc giáo nhị nguyên coi thế giới là điều gì đó xấu xa, và tất cả những gì thiêng liêng là điều gì đó tốt lành. Thánh Tôma sẽ cho thấy rằng thế giới là tốt đẹp vì được Thiên Chúa tạo dựng. Nó bị tổn thương, và tội lỗi đã để lại một dấu vết, đặc biệt nơi con người. Nhưng về cơ bản, nó là tốt đẹp. Và tất cả công việc của ân sủng sẽ là chữa lành và rồi nâng cao, hoàn thiện tất cả những điều đó. Thánh Tôma hoàn toàn trong đường hướng của thánh Đa Minh khi nói rằng không, thế giới không xấu xa. Nó bị tổn thương, nhưng về căn bản, nó không xấu, và không có đối lập giữa tâm linh và thế giới.

So với thánh Catarina Siêna, tôi nghĩ rằng đó là vấn đề về lòng khao khát, vốn rất hiện diện nơi thánh Catarina Siêna, niềm khao khát Thiên Chúa này, và nơi thánh Tôma, việc cầu nguyện, đó là điều diễn đạt lòng khao khát. Có điều gì đó cơ bản nơi con người, chính lòng khao khát Thiên Chúa này mà chúng ta nhận thấy được khai triển rất rõ trong các tác phẩm của thánh Catarina Siêna.

Adélaïde Patrignani : Làm thế nào tư tưởng của thánh Tôma có thể giúp đương đầu với những thách thức hiện nay và tìm thấy ý nghĩa trong thế giới ngày nay ?

Isolde Cambournac : Bản thân tôi, điều làm tôi xúc động nhất trong tư tưởng của thánh Tôma Aquinô, đó là cái nhìn dứt khoát tích cực của ngài về thế giới, về những gì thực sự hiện thực, vốn được Thiên Chúa tạo dựng, và rồi về con người nói riêng. Đối với thánh Tôma Aquinô, bản tính của con người là tốt lành, và ân sủng sẽ đến hoàn thiện những gì căn bản đã hiện diện nơi mỗi con người. Tôi nhận thấy điều đó rất thời sự. Điều đó đã dạy chúng ta xem xét thực tế xung quanh chúng ta bằng một cái nhìn mới trên đây, học lắng nghe những gì mà mọi thứ phải nói với chúng ta về chúng thay vì đáp đặt ý tưởng lên mọi thứ. Đã có một cái nhìn khá chiêm niệm và dễ đón nhận đối với thực tế xung quanh chúng ta. Tiếp đến, một cái nhìn cũng rất tích cực về những gì chúng ta đang hướng tới, và những mang lại ý nghĩa. Ngày nay, có một cuộc tìm kiếm căn bản về ý nghĩa, và, tôi nhận thấy, thánh Tôma Aquinô đã nói một cách tuyệt vời những khát vọng sâu xa của con người, về sự chia rẽ nội tâm mà con người có thể sống. Ngài sẽ cố gắng giải thích sự khó khăn của việc chia rẽ nội tâm này đến từ đâu mà tất cả chúng ta đều cảm thấy. Với khuynh hướng này, tức sự căng thẳng hướng đến điều gì đó này vốn thu hút và thúc đẩy chúng ta vượt qua chính mình, theo cách nào đó, để đạt tới câu hỏi tại sao chúng ta được tạo dựng này.

Adélaïde Patrignani : Thánh Tôma giúp chúng ta suy tư. Ngài cũng giúp chúng ta cầu nguyện như thế nào ?

Isolde Cambournac : Đối với thánh Tôma Aquinô, việc cầu nguyện, đó là điều diễn đạt lòng khao khát của chúng ta. Ngài nói điều đó khi ngài nói về Kinh Lạy Cha. Cầu nguyện đáp ứng chính xác một điều gì đó, đáp ứng lòng khát khao sâu xa này mà chúng ta có về Thiên Chúa, và nó sẽ làm cho chúng ta khát khao điều Thiên Chúa khát khao cho chúng ta và về căn bản là điều tốt lành của chúng ta. Điều mà chúng ta sẽ cầu xin Thiên Chúa, đó là được kết hợp với Người.

Adélaïde Patrignani : Theo bà, ngày nay ngài có được làm nổi bật đủ không, hay bị coi là lỗi thời, thậm chí không thể tiếp cận được ?

Isolde Cambournac : Theo ý kiến của tôi, người ta đã hơi quá biến thánh Tôma thành một nhà trí thức không thể tiếp cận được, và có lẽ người ta thậm chí phức tạp hóa tư tưởng của ngài. Khi chúng ta đọc các bản văn, chúng ta nhận thấy rằng đôi khi chúng đơn giản hơn chúng ta có thể tưởng tượng. Chúng ta nên khám phá lại tư tưởng của thánh Tôma Aquinô, hiện tại hóa nó, nghĩa là cố gắng diễn đạt nó bằng ngôn từ của chúng ta ngày nay.

Adélaïde Patrignani : Ngày nay, trở thành một người theo chủ thuyết Tôma, theo trường phái thánh Tôma nghĩa là gì ?

Isolde Cambournac : Đối với một số người, trở thành một người theo chủ thuyết Tôma, như tất cả các từ bằng « chủ thuyết » (-iste), sẽ là một chủ nghĩa cực đoan. Thực ra, đó sẽ là một cái nhìn khép kín. Chúng ta sẽ có ấn tượng rằng thánh Tôma Aquinô đã mang lại các câu trả lời cho mọi thứ và từ nay không có gì phải bàn cãi nữa. Đó là một cái nhìn hơi hạn chế. Trên thực tế, những gì chúng ta có thể giữ lại từ di sản của thánh Tôma rõ ràng là rất nhiều ý tưởng hay, nhưng còn là cách suy nghĩ mà ngày nay chúng ta có thể sử dụng lại, đặc biệt trong cách thức đối thoại với những khám phá hiện nay, với những tư tưởng hiện tại. Đó là trung thành với thánh Tôma. Có khả năng đối thoại với thế giới đương đại để có thể tìm kiếm sự thật một cách sâu xa, bởi vì có ý tưởng cơ bản này là trên thực tế mọi người đều tìm kiếm sự thật, mỗi người đều có điều gì đó chân thật để nói, và chúng ta phải học hỏi từ mỗi người một chút.

Adélaïde Patrignani : Khía cạnh nào trong tư tưởng của thánh Tôma Aquinô, có lẽ chưa được hiểu hơn, đang đánh động bà nhất ?

Isolde Cambournac : Điều đặc biệt đánh động tôi vào lúc này, đó là tôi đang khám phá các bài viết về khoa học thần kinh được xuất bản gần đây. Tư tưởng của thánh Tôma Aquinô và khoa học thần kinh nói chính xác về sự chia rẽ nội tâm này. Có một cuộc tìm kiếm tích hợp tất cả các thành phần của não bộ, để năng lực nhận thức có thể tích hợp tất cả các năng lực khác, các cảm xúc, tất cả các tín hiệu cơ thể. Tôi nhận thấy điều đó rất thú vị bởi vì chúng ta tìm thấy điều này trong nhân chủng học của thánh Tôma Aquinô,  cách lý trí cố gắng thống nhất hữu thể của chúng ta. Ngài nói thêm rằng ân sủng đến giúp đỡ sự thống nhất này và nâng cao nó.

Điều tuyệt vời, đó là ý thức rằng những điều mà chúng ta khám phá ngày nay, thì vào thời điểm này, thánh Tôma đã nói đến chúng, do đó ngài đã có khả năng biết và có thể mô tả những điều đang xảy ra. Ngày nay, chúng ta có thể đi đến chỗ nói rõ hơn những hiện tượng này là gì, và mô tả chúng một cách khoa học. Thánh Tôma Aquinô đã cảm thấy chúng rồi, và Aristote trước ngài cũng vậy. Thật tuyệt vời khi thấy rằng trực giác của ngài rất tốt và ngài mang lại một câu trả lời có thể giúp ích cho các nhà tâm lý học ngày nay, tại sao không.

———————————————

Tý Linh chuyển ngữ

(nguồn : Vatican News)

Đọc thêm:

+ Đức Phanxicô mời gọi đừng giảm thiểu tư tưởng sáng ngời của thánh Tôma.

+ Hội nghị về thần học của thánh Tôma Aquinô.