BÀI GIẢNG CỦA ĐỨC PHANXICÔ TRONG THÁNH LỄ KỶ NIỆM 60 NĂM KHAI MẠC CÔNG ĐỒNG VATICAN II : LẦN ĐẦU TIÊN TRONG LỊCH SỬ, GIÁO HỘI TỰ VẤN VỀ MÌNH

Hôm 11/10/2022, lễ thánh Gioan XXIII và cũng là ngày kỷ niệm 60 năm khai mạc Công đồng Vatican II, Đức Phanxicô đã chủ tế thánh lễ đánh dấu biến cố quan trọng này trong Giáo hội. Trong bài giảng của mình, ngài mời gọi tái khám phá Công đồng Vatican II « để mang lại tính tối thượng cho Thiên Chúa, cho điều cốt yếu : cho một Giáo hội điên rồ vì tình yêu đối với Chúa của mình và đối với tất cả mọi người », một Công đồng mà qua đó « lần đầu tiên trong lịch sử, … Giáo hội tự vấn về chính mình ».

Đức Thánh Cha cũng nhắc nhớ rằng « Giáo hội không cử hành Công đồng để chiêm ngưỡng bản thân, nhưng để trao hiến chính mình ». Đức Thánh Cha cũng cảnh giác não trạng giáo sĩ trị như là « tội khủng khiếp » khi ở trên dân mà không ở giữa dân. Ngài mời gọi con cái Giáo hội hãy có « cái nhìn cùng nhau » để không rơi vào « cám dỗ phân cực ». Ngài nói : « Biết bao lần, sau Công đồng, các Kitô hữu đã nỗ lực chọn lựa một phe trong Giáo hội, mà không ý thức rằng họ đang xâu xé trái tim của Mẹ mình ! Biết bao nhiêu lần chúng ta thích trở thành « những người ủng hộ nhóm của chúng ta » hơn là những người phục vụ tất cả mọi người, những người cấp tiến và bảo thủ hơn là anh chị em, « cánh hữu » hay « cánh tả » hơn là Chúa Giêsu ; tự đặt mình là « người bảo vệ sự thật » hay « người độc tấu của sự mới lạ », hơn là nhận mình là những người con khiêm tốn và biết ơn của Mẹ Thánh Giáo hội ».

Cuối cùng, Đức Thánh Cha cầu xin Chúa « giải thoát chúng con khỏi sự tự phụ tự quy chiếu về mình và tinh thần chỉ trích trần tục. Xin giải thoát chúng con khỏi sự tự loại trừ khỏi sự hiệp nhất. »

Dưới đây là bài giảng của Đức Thánh Cha :

« Con có yêu mến Thầy không ? » Đó là câu đầu tiên mà Chúa Giêsu nói với thánh Phêrô trong bài Tin Mừng chúng ta đã nghe (Ga 21, 15). Câu cuối cùng là : « Hãy chăn dắt đoàn chiên của Thầy » (c. 17). Nhân kỷ niệm ngày khai mạc Công đồng Vatican II, chúng ta lắng nghe những lời này của Chúa, những lời cũng được nói với chúng ta, với tư cách là Giáo hội : Con có yêu mến Thầy không ? Hãy chăn dắt chiên của Thầy.

1. Trước tiên : con có yêu mến Thầy không? Đó là một câu hỏi, bởi vì phong cách của Chúa Giêsu không phải đưa ra quá nhiều câu trả lời, mà là đặt ra những câu hỏi, những câu hỏi khơi lên sự sống. Và Chúa, Đấng « bằng tình yêu dồi dào của mình nói với con người như với những người bạn » (Dei Verbum, số 2), lại hỏi một lần nữa, luôn hỏi Giáo hội, Hiền Thê của mình : « Con có yêu mến Thầy không ? ». Công đồng Vatican II đã là một câu trả lời tuyệt vời cho câu hỏi này : chính để khơi lại tình yêu của mình mà Giáo hội, lần đầu tiên trong lịch sử, đã dành một công đồng để Giáo hội tự vấn về chính mình, để Giáo hội suy nghĩ về bản chất và sứ mạng của mình. Và Giáo hội đã khám phá lại chính mình như một mầu nhiệm ân sủng được sinh ra bởi tình yêu : Giáo hội đã khám phá lại chính mình như Dân Thiên Chúa, như Thân Thể của Chúa Kitô, như Đền Thờ sống động của Chúa Thánh Thần !

Đó là cái nhìn đầu tiên về Giáo hội, cái nhìn từ trên cao. Vâng, trước tiên Giáo hội phải được nhìn từ trên cao, với ánh mắt đầy yêu thương của Thiên Chúa. Chúng ta hãy tự hỏi liệu, trong Giáo hội, chúng ta khởi đi từ Thiên Chúa, từ cái nhìn đầy yêu thương của Ngài dành cho chúng ta hay không. Luôn có sự cám dỗ muốn khởi đi từ chính mình hơn là từ Thiên Chúa, đặt các chương trình nghị sự của chúng ta trước Tin Mừng, để bản thân bị cuốn theo luồng gió của tính trần tục để chạy theo các mốt của thời đại, hay khước từ thời gian mà Chúa Quan Phòng ban cho chúng ta để quay trở lại. Nhưng hãy cẩn thận, cả chủ nghĩa cấp tiến thích nghi với thế giới và chủ nghĩa truyền thống – hay « sự thoái bộ » – tiếc nuối một thế giới đã qua, không phải là những bằng chứng của tình yêu, mà là sự thiếu trung thành. Đó là những chủ nghĩa ích kỷ Pêlagiô, đặt sở thích và dự án cá nhân lên trước tình yêu làm đẹp lòng Thiên Chúa, tình yêu đơn sơ, khiêm tốn và trung thành mà Chúa Giêsu đã đòi hỏi thánh Phêrô.

Con có yêu mến Thầy không ? Chúng ta hãy khám phá lại Công đồng để mang lại tính tối thượng cho Thiên Chúa, cho điều cốt yếu : cho một Giáo hội điên rồ vì tình yêu đối với Chúa của mình và đối với tất cả mọi người, vốn được Ngài yêu thương ; cho một Giáo hội giàu có Chúa Giêsu và nghèo khó về phương tiện ; cho một Giáo hội tự do và giải thoát. Công đồng cho Giáo hội thấy con đường này : Công đồng làm cho Giáo hội, như thánh Phêrô trong Tin Mừng, trở lại Galilêa, trở về nguồn cội của tình yêu ban đầu của mình, để tái khám phá sự thánh thiện của Thiên Chúa trong sự nghèo khó của mình (x. Lumen Gentium, số 8c ; chương. 5). Chúng ta cũng vậy, mỗi người chúng ta có Galilêa của mình, Galilêa của tình yêu ban đầu, và chắc chắn mỗi người chúng ta hôm nay cũng được mời gọi quay trở lại Galilêa của mình để lắng nghe tiếng Chúa : « Hãy theo Thầy ». Chính ở đó, để tìm lại được trong cái nhìn của Chúa bị đóng đinh và phục sinh niềm vui đã mất của mình, để tập trung vào Chúa Giêsu. Tìm lại được niềm vui : một Giáo hội mất đi niềm vui thì cũng mất đi tình yêu. Vào những ngày cuối đời của mình, Đức Giáo hoàng Gioan đã viết : « Cuộc sống của tôi, sắp kết thúc, chỉ có thể được giải quyết tốt nhất bằng cách hoàn toàn tập trung vào Chúa Giêsu, Con của Đức Maria…một sự mật thiết lớn lao và liên lỉ với Chúa Giêsu, được chiêm ngắm bằng hình ảnh : hài nhi, bị đóng đinh, được tôn thờ trong Bí tích » (Nhật ký tâm hồn, tr. 977-978). Đó là cái nhìn cao cả của chúng ta, đó là nguồn mạch luôn sống động của chúng ta : Chúa Giêsu, Galilêa của tình yêu, Chúa Giêsu, Đấng kêu gọi chúng ta, Chúa Giêsu, Đấng đang hỏi chúng ta : « Con có yêu mến Thầy không ? ».

Thưa anh chị em, chúng ta hãy trở lại với nguồn mạch tình yêu thuần khiết của Công đồng. Chúng ta hãy tìm lại niềm say mê của Công đồng và làm mới niềm say mê của chúng ta đối với Công đồng ! Đắm chìm trong mầu nhiệm của Giáo hội là Hiền Mẫu và Hiền Thê, chúng ta cũng nói với thánh Gioan XXIII : Gaudet Mater Ecclesia (Mẹ Giáo hội vui mừng )! (Diễn văn khai mạc Công đồng, ngày 11 tháng Mười năm 1962). Ước mong Giáo hội là nơi cư ngụ của niềm vui. Nếu Giáo hội không vui mừng, thì Giáo hội mâu thuẫn với chính mình, vì Giáo hội quên đi tình yêu đã tạo nên mình. Tuy nhiên, có bao nhiêu người trong chúng ta không sống đức tin cách vui vẻ, không càm ràm và không chỉ trích ? Một Giáo hội yêu mến Chúa Giêsu sẽ không có thời gian cho những cuộc đối đầu, những lời độc địa và luận chiến. Xin Thiên Chúa giải thoát chúng ta khỏi chỉ trích và bất bao dung, cay đắng và giận dữ. Đó không chỉ là một vấn đề phong cách, nhưng là tình yêu, vì , như thánh Phaolô Tông đồ dạy, ai yêu thương thì làm mọi sự mà không càm ràm (x. Pl 2, 14). Lạy Chúa, xin dạy cho chúng ta cái nhìn từ trên cao của Chúa, nhìn thấy Giáo hội như Chúa nhìn Giáo hội. Và khi chúng con chỉ trích và bất mãn, xin cho chúng con nhớ rằng trở thành Giáo hội, đó là trở thành chứng nhân cho vẻ đẹp của tình yêu của Chúa, là sống đáp lại câu hỏi của Chúa : Con có yêu mến Thầy không ? Đó không phải như thể chúng ta đi canh thức đám tang.

2. Con có yêu mến Thầy không ? Hãy chăn dắt chiên của Thầy. Từ thứ hai : Hãy chăn dắt. Qua động từ này, Chúa Giêsu diễn tả tình yêu mà Ngài mong muốn nơi thánh Phêrô. Hãy nghĩ đến thánh Phêrô : ông là một người lưới cá và Chúa Giêsu đã biến đổi ông thành một người lưới người (x. Lc 5, 10). Giờ đây, Ngài giao cho ông một nghề mới, nghề chăn chiên, nghề mà ông chưa bao giờ thực hiện. Và đó là một sự đổi hướng, vì trong khi người đánh cá đánh bắt cho mình, thu hút đến với mình, thì người chăn chiên chăm lo cho người khác, chăn dắt người khác. Hơn nữa, người chăn chiên sống với đoàn chiên, nuôi dưỡng đoàn chiên, gắn bó với chúng. Anh ta không ở trên, như người đánh cá, nhưng ở giữa. Người chăn chiên ở trước dân để dọn đường, ở giữa dân như một người trong số họ, và ở sau dân để gần gũi những ai đến muộn. Người chăn chiên không ở trên, như người đánh cá, nhưng ở giữa. Đây là cái nhìn thứ hai mà Công đồng dạy chúng ta, cái nhìn từ giữa: ở trong thế giới với người khác mà không bao giờ cảm thấy mình ở trên người khác, như những người phục vụ cho một Nước Thiên Chúa cao cả hơn (x. Lumen Gentium, số 5) ; mang việc loan báo Tin Mừng vào cuộc sống và ngôn ngữ của con người (x. Sacrosanctum Concilium, số 36), bằng cách chia sẻ niềm vui và hy vọng của họ (x. Gaudium et spes, số 1). Ở giữa dân, không ở trên dân : đó là tội khủng khiếp của não trạng giáo sĩ trị vốn giết chết đoàn chiên, không hướng dẫn họ, không làm cho họ lớn lên, nhưng giết chết. Công đồng có tính thời sự biết bao : nó giúp chúng ta loại bỏ cám dỗ khép kín nơi tường rào của sự tiện nghi và xác tín của chúng ta, để bắt chước phong cách của Thiên Chúa mà ngôn sứ Êdêkien mô tả cho chúng ta hôm nay : đi tìm con chiên lạc và đưa nó về gia đình, băng bó vết thương và chữa lành bệnh tật (x. Êd 34, 16).

Hãy chăn dắt : Giáo hội không cử hành Công đồng để chiêm ngưỡng bản thân, nhưng để trao hiến chính mình. Vì Mẹ phẩm trật thánh thiện của chúng ta, xuất phát từ trái tim của Thiên Chúa Ba Ngôi, tồn tại để yêu thương. Giáo hội là một dân tộc tư tế (x. Lumen Gentium, số 10 tt) : Giáo hội không được xa rời với thế giới, nhưng phục vụ thế giới. Chúng ta đừng quên điều đó : Dân Thiên Chúa được sinh ra là đã hướng đến bên ngoài và được trẻ lại bằng cách tiêu hao chính mình, vì nó là bí tích của tình yêu, « dấu chỉ và công cụ của sự kết hiệp mật thiết với Thiên Chúa và sự hiệp nhất của toàn thể nhân loại » (Lumen Gentium, số 1). Thưa anh chị em, chúng ta hãy trở về với Công đồng, nơi đã tái khám phá dòng sông sống động của Truyền Thống mà không bị kìm hãm trong các truyền thống ; nơi đã tìm lại được nguồn mạch của tình yêu không phải để ở lại thượng nguồn, nhưng để Giáo hội đi xuống hạ nguồn và trở thành một kênh thương xót cho mọi người. Chúng ta hãy trở về với Công đồng để ra khỏi chính mình và vượt qua cơn cám dỗ của sự tự quy chiếu về mình, vốn là một cách sống trần tục. Hãy chăn dắt, Chúa lặp lại cho Giáo hội của mình ; và bằng cách chăn dắt, Giáo hội vượt lên nỗi hoài niệm về quá khứ, nỗi tiếc nuối về tầm quan trọng, việc bám víu quyền lực, bởi vì, ngươi, Dân thánh của Thiên Chúa, ngươi là một dân mục vụ : ngươi không tồn tại để chăn dắt chính mình, để leo trèo, nhưng để chăn dắt người khác, tất cả những người khác, bằng tình yêu. Và, nếu đúng là cần có sự quan tâm đặc biệt, thì đó là dành cho những người được Thiên Chúa yêu thương hơn cả, tức là những người nghèo, những người bị bỏ rơi (x. Lumen Gentium, số 8 c ; Gaudium et spes, số 1) ; như Đức Giáo hoàng Gioan đã nói, để trở thành « Giáo hội của tất cả mọi người, và cách riêng Giáo hội của người nghèo » (Sứ điệp truyền thanh cho các tín hữu trên toàn thế giới một tháng trước Công đồng Đại kết Vatican II, ngày 11 tháng 9 năm 1962).

3. Con có yêu mến Thầy không ? Chúa kết luận : Hãy chăn dắt chiên của Thầy. Ngài không chỉ nói về một số, nhưng tất cả, Ngài âu yếm gọi chúng là « của Thầy ». Người Mục Tử nhân lành nhìn và muốn chiên của mình được hiệp nhất, dưới sự dẫn dắt của các mục tử mà Ngài đã trao cho đoàn chiên. Ngài muốn – cái nhìn thứ ba – cái nhìn cùng nhau: tất cả mọi người, tất cả cùng nhau. Công đồng nhắc cho chúng ta rằng Giáo hội, theo hình ảnh của Thiên Chúa Ba Ngôi, là sự hiệp thông (x. Lumen Gentium số 4.13). Trái lại, ma quỷ muốn gieo cỏ lùng chia rẽ. Chúng ta đừng nhượng bộ cho những lời nịnh hót của nó, đừng nhượng bộ cho cám dỗ phân cực. Biết bao lần, sau Công đồng, các Kitô hữu đã nỗ lực chọn lựa một phe trong Giáo hội, mà không ý thức rằng họ đang xâu xé trái tim của Mẹ mình ! Biết bao nhiêu lần chúng ta thích trở thành « những người ủng hộ nhóm của chúng ta » hơn là những người phục vụ tất cả mọi người, những người cấp tiến và bảo thủ hơn là anh chị em, « cánh hữu » hay « cánh tả » hơn là Chúa Giêsu ; tự đặt mình là « người bảo vệ sự thật » hay « người độc tấu của sự mới lạ », hơn là nhận mình là những người con khiêm tốn và biết ơn của Mẹ Thánh Giáo hội. Tất cả mọi người, tất cả chúng ta đều là con cái của Thiên Chúa, tất cả đều là anh chị em trong Giáo hội, tất cả chúng ta làm nên Giáo hội, tất cả chúng ta. Chúa không muốn chúng ta như thế : chúng ta là chiên của Ngài, đoàn chiên của Ngài, và chúng ta chỉ như thế khi cùng nhau, hiệp nhất. Chúng ta hãy vượt qua những sự phân cực và giữ gìn sự hiệp thông, chúng ta hãy ngày càng trở nên « một » hơn nữa, như Chúa Giêsu đã cầu xin trước khi hiến mạng sống mình cho chúng ta (x. Ga 17, 21). Xin Đức Maria, Mẹ Giáo hội, giúp chúng ta điều đó. Xin Mẹ làm gia tăng nơi chúng ta ước muốn sự hiệp nhất, ước muốn dấn thân cho sự hiệp thông trọn vẹn giữa tất cả những ai tin vào Chúa Kitô. Chúng ta hãy bỏ « chủ nghĩa » sang một bên : dân Thiên Chúa không thích sự phân cực này. Dân Thiên Chúa là dân thánh trung thành của Thiên Chúa : Hội Thánh là như thế. Thật tuyệt đẹp khi ngày nay, cũng như trong thời Công đồng, có những đại diện của các cộng đồng Kitô hữu khác cùng ở với chúng ta. Cảm ơn ! Cảm ơn các bạn đã đến, cảm ơn về sự hiện diện này !

Lạy Chúa, chúng con tạ ơn Chúa về món quà của Công đồng. Chúa là Đấng yêu thương chúng con, xin giải thoát chúng con khỏi sự tự phụ tự quy chiếu về mình và tinh thần chỉ trích trần tục. Xin giải thoát chúng con khỏi sự tự loại trừ khỏi sự hiệp nhất. Chúa là Đấng chăn dắt chúng con bằng sự dịu dàng, xin giúp chúng con ra khỏi tường rào của sự tự quy chiếu về mình. Chúa là Đấng muốn chúng ta trở thành một đoàn chiên hiệp nhất, xin giải thoát chúng ta khỏi sự mưu mẹo hiểm ác của sự phân cực, của « những chủ nghĩa ». Và chúng con, Giáo hội của Chúa, cùng với thánh Phêrô và như thánh Phêrô, chúng con thưa lên với Chúa : Lạy Chúa, Chúa biết mọi sự, Chúa biết rằng chúng con yêu mến Chúa (x. Ga 21, 17).

——————————-

Tý Linh chuyển ngữ

(nguồn : vatican.va)