Tông huấn Laudate Deum làm sáng tỏ và bổ sung cho thông điệp Laudato si’ năm 2015 đã được công bố vào thứ Tư 4/10/2023, nhân lễ Thánh Phanxicô Assisi. “Chúng ta chưa phản ứng đủ, chúng ta đang tiến gần đến điểm tan vỡ”. Phê bình những người theo chủ thuyết phủ nhận, Đức Phanxicô cho thấy nguồn gốc chắc chắn của con người đối với hiện tượng nóng lên toàn cầu và đồng thời kêu gọi “hãy chấp nhận rằng đây là một vấn đề con người và xã hội“, chứ không chỉ môi trường. Ngài đảm bảo rằng sự dấn thân chăm sóc Ngôi nhà chung bắt nguồn từ đức tin Kitô giáo.

Phát biểu vào ngày thứ Tư 13/9/2023 trong khuôn khổ của “Điểm 2” của cuộc tranh luận chung tại phiên họp thứ 54 của Hội đồng Nhân quyền, Đức tân quan sát viên thường trực của Tòa thánh tại Liên hiệp quốc và các tổ chức chuyên môn ở Genève và Tổ chức Thương mại Thế giới ( WTO), Đức cha Ettore Balestrero, đã nhắc lại rằng “quyền phá thai không phải là một quyền con người chỉ vì đa số các quốc gia khẳng định điều đó”.

Giáo hội Công giáo đầu tiên kịch liệt từ chối nhân quyền, sau đó tiếp nhận làm truyền thống của mình, đến mức biện minh cho chúng. Giáo huấn xã hội của Giáo hội hiện nay là sự hỗ trợ cho chính nghĩa nhân quyền trên thế giới. Bản văn này là phần trích từ một bài viết được khai triển hơn, được đăng trong “1840-1960: Chiến tranh và Hòa bình. Một lối đọc triết học và thần học” (P. Goujon dir.), Médiasèvres, 2013.

Tư tưởng xã hội của Giáo hội về sự phát triển

Toàn thể Giáo hội bước vào cuộc tranh luận về sự phát triển vào những năm 1960 bằng cách triển khai cái nhìn của mình về “sự phát triển con người toàn diện”.

Hôm 21/8/2023, Đức Phanxicô tiếp kiến phái đoán luật sư của các nước thành viên của Hội đồng Châu Âu, những người đã ký Bản kêu gọi Vienna vào năm 2022. Đức Thánh Cha đã cảm ơn họ vì sự đóng góp quan trọng của họ vào việc thúc đẩy nền dân chủ và tôn trọng quyền tự do và nhân phẩm trong một Nhà nước pháp quyền.

Đức Phanxicô mở đầu cuốn tự truyện của Dorothy Day “Tôi đã tìm thấy Thiên Chúa qua người nghèo của Người. Từ chủ nghĩa vô thần đến đức tin: hành trình nội tâm của tôi” (Nhà xuất bản Vatican). Dorothy Day (1897-1980), người khởi xướng phong trào Công nhân Công giáo, là một nhà báo, nhà văn, người hoạt động vì hòa bình và nữ chiến sĩ người Mỹ, được biết đến với sự dấn thân cho người nghèo, chống lại sự vũ trang và hoạt động vì công bằng xã hội. Cuốn sách sẽ có mặt trong các hiệu sách từ thứ Ba, 22/8/2023.

Một ngày sau khi đến Bồ Đào Nha để tham dự JMJ ở Lisbon, Đức Thánh Cha Phanxicô đã gặp gỡ các sinh viên từ Đại học Công giáo Bồ Đào Nha vào thứ Năm 3/8/2023. Người kế vị thánh Phêrô khuyến khích họ “thay thế sợ hãi bằng ước mơ” , “tìm kiếm và mạo hiểm” bằng cách trở thành những nhân vật chính của “thuật biên đạo vũ mới” đặt con người vào trung tâm.

Một vài ngày trước khi cử hành « Ngày Chúa Nhật Biển 2023 », ngày 9/7, ĐHY Czerny, Tổng trưởng Bộ Phát triển Con người Toàn diện, đã viết trong một sứ điệp rằng « Ngày Chúa Nhật Biển không dành riêng cho nhân sự của lĩnh vực này, nhưng nó thu hút sự chú ý của mỗi cộng đoàn Kitô hữu đến những người, mà nhờ họ một phần lớn của cải mà chúng ta nuôi sống bản thân hay chúng ta dùng mỗi ngày đến với chúng ta ».

Tổ chức giáo hoàng Centesimus Annus của Tòa Thánh mừng kỷ niệm 30 thành lập vào năm nay tại một đại hội quốc tế được tổ chức ở Rôma. Đức Phanxicô đã tiếp kiến các thành viên của tổ chức này vào sáng ngày 6/6/2023, cảm ơn họ vì công việc phục vụ học thuyết xã hội của Giáo hội.

Chiều Thứ Năm Tuần Thánh, ngày 6/4/2023, Đức Phanxicô đã đến trại giam Casal del Marmo dành cho trẻ vị thành niên ở ngoại ô Rôma, để cử hành Thánh lễ Tiệc Ly. Nhân dịp này, ngài đã rửa chân cho 12 trẻ vị thành niên thuộc các quốc tịch khác nhau đang bị giam trong nhà tù này. Trong bài giảng, Đức Thánh Cha nhắc nhở rằng mỗi người chúng ta đều có thể vấp ngã và đồng thời mời gọi giúp đỡ nhau và không đi theo con đường sai  trái.

Một « thông tri » chung từ các Bộ Văn hóa và Phát triển con người toàn tiện thừa nhận rằng « nhiều Kitô hữu đã thực hiện những hành vi ác ý » đối với người dân bản địa. Nhưng những sắc lệnh của các Đức Giáo hoàng vào thế kỷ XV nhượng lại tài sản của các dân tộc nguyên thủy cho những quốc vương thực dân là các tài liệu chính trị, được dùng làm công cụ cho các hành vi vô đạo đức. Từ năm 1537, Đức Giáo hoàng Phaolô III đã long trọng tuyên bố rằng người bản địa không được bị biến thành nô lệ hay bị tước đoạt.

Sau vụ bắt giữ Đức cha Alvarez và cùng các linh mục và giáo dân ở Matagalpa, hôm 19/8/2022, Tổng thư ký LHQ, ông Antonio Guterres, đã lên án « một sự cản trở nghiêm trọng đối với không gian dân chủ ». Ông kêu gọi chính quyền bảo đảm  việc bảo vệ các quyền công dân trong nước.

Hôm 14/5/2022, Đức Phanxicô đã tiếp kiến các cư dân của « Ngôi làng Phanxicô », một dự án sinh thái và liên đới mới mẻ, được khởi động ở Pháp vào năm 2020, dưới sự khởi xướng của Étienne Villemain.

Ở Valence, Tây Ban Nha, một con đường giờ đây mang tên « Padre Botella », Cha Chai. Cha Joaquín Sancho Albesa, khi tổ chức một cuộc đại thu gom chai thủy tinh, đã giúp 107 gia đình thoát nghèo. Ngài xứng đáng có một con đường mang tên ngài.

Đức tân Tổng trưởng Bộ phục vụ sự phát triển con người toàn diện nói về sự đóng góp của đạo Công giáo vào việc phát triển bền vững. ĐHY Czerny đã nhấn mạnh đến tầm quan trọng của tình liên đới giữa các Nhà nước và việc giáo dục các thế hệ trẻ về những giá trị của tình huynh đệ. Ngài mời gọi : « Điều cấp bách là chúng ta cư xử với nhau như anh chị em ».

Vào chiều Thứ Năm Tuần Thánh (14/4/2022), Đức Thánh Cha đã đến Civitavecchia, thành phố cảng ở phía bắc Rôma, để cử hành thánh lễ Tiệc Ly tại một nhà tù. Ngài đã rửa chân cho 12 tù nhân, và sau thánh lễ, dành thời gian trao đổi với nhiều tù nhân và các thành viên của ban nhân sự.

Đến thăm một trung tâm dành cho người tỵ nạn ở Malta, Đức Phanxicô đã kêu gọi hôm 3/4/2022 đừng rơi vào « cái bẫy » của sự dửng dưng đối với hoàn cảnh của người di cư.

Khi Hội nghị quốc tế về các nữ tiến sĩ Hội Thánh và là quan thầy của Châu Âu được tổ chức ở Rôma kết thúc vào ngày 8/3, Đức Phanxicô đã nói với tất cả các tham dự viên. Ngài giải thích : « Sự nhạy cảm của thế giới hiện nay đòi hỏi người phụ nữ phải được phục hồi phẩm giá và giá trị nội tại » mà họ đã được Đấng Tạo Hóa phú ban.

Dưới đây là suy tư của phân ban Gia đình và Sự sống của Bộ Giáo dân, Gia đình và Sự sống về giá trị bất khả xâm phạm của sự sống con người trong tương quan với các hoàn cảnh cuối đời, dựa trên Huấn quyền gần đây nhất của Đức Phanxicô.

Trong suốt 2000 năm lịch sử của mình, Giáo hội đã luôn bảo vệ sự sống con người, từ khi thụ thai cho đến cái chết tự nhiên, với sự quan tâm đặc biệt dành cho những giai đoạn mong manh nhất của cuộc sống. Nói « không » với an tử (euthanasie) và việc bám riết điều trị là một tiếng « vâng » với phẩm giá và các quyền của nhân vị : không thể chữa khỏi được không có nghĩa là không thể chăm sóc được.