Đúng ba mươi năm trước, thông điệp « Veritatis Splendor » của Đức Gioan-Phaolô II ra đời. Thông điệp này nhắc nhớ đặc tính phổ quát và bắt buộc của luật luân lý của Giáo hội. Cha Alain Thomasset (1), thần học gia luân lý, giải thích tầm quan trọng của nó cũng như sự thay đổi viễn cảnh mà tông huấn « Amoris Laetitia », năm 2006, đã mang lại.

“Con đường của tính hiệp hành là con đường mà Thiên Chúa mong đợi nơi Giáo hội của thiên niên kỷ thứ ba”. Hành trình này nằm trong đường hướng “aggiornamento” (cập nhật hóa) của Giáo hội do Công đồng Vatican II đề xuất. Do đó, Đức Thánh Cha Phanxicô kêu gọi các Giáo hội địa phương suy nghĩ về những cách thức làm cho Giáo hội hoàn vũ trở nên có tính hiệp hành hơn, thông qua sự hiệp thông, tham gia và sứ vụ. Về điều này, lắng nghe và đối thoại là chủ yếu như một phong cách sống. Cha Christoph Theobald, một nhà thần học nổi tiếng của Dòng Tên, là một trong những tham dự viên “chuyên gia” của Đại hội Thượng hội đồng. Vị giáo sư danh dự của khoa thần học của Trung tâm Sèvres ở Paris trình bày cho chúng ta các vấn đề.

Vương cung thánh đường Thánh Phêrô đồng hành với Đại hội Thượng hội đồng Giám mục lần thứ XVI với các sáng kiến ​​cầu nguyện hàng ngày. Những người hành hương có thể tham gia cầu nguyện cho Thượng hội đồng trong các Thánh lễ được cử hành tại Vương cung thánh đường và chầu Thánh Thể vào buổi tối, được cử hành trong Nhà nguyện Mình Thánh Chúa vào các ngày trong tuần, lúc 7 giờ tối, vào cuối các phiên họp của Đại hội.

Trong buổi họp báo lần hai, chủ tịch Ủy ban Thông tin Thượng hội đồng, ông Paolo Ruffini, đã trình bày các chủ đề được thảo luận từ hôm qua đến hôm nay trong các nhóm nhỏ và trong các bài phát biểu được đưa ra trong phòng bán nguyệt. Trong số đó có việc xem xét lại các cơ cấu của Giáo hội, các vụ lạm dụng, đối thoại liên tôn và “sự lựa chọn” dành cho người nghèo. “Tầm quan trọng của việc trút bỏ mọi thứ không phù hợp với Tin Mừng” đã được nhấn mạnh. Vả cả việc liên quan đến cuộc phỏng vấn của ĐHY Müller.

Để giúp mọi người “tỉnh thức và chiến đấu, bằng sức mạnh cầu nguyện, chống lại bất kỳ sự phó mặc nào cho tính trần tục thiêng liêng”, Đức Phanxicô đã ký lời tựa cho một tuyển tập được xuất bản vào thứ Sáu tuần này tại Ý bởi Nhà xuất bản Vatican. Nó tập hợp hai trong số các bài phát biểu của ngài. Bài đầu tiên có tựa đề “Hư hỏng và tội lỗi” là một bài viết từ năm 1991, được tái bản năm 2005 khi ngài còn là Tổng Giám mục Buenos Aires. Thứ hai là “Thư gửi các linh mục giáo phận Rôma” được xuất bản trong năm nay.

 Cùng với Trung tâm Nghiên cứu và Nhân chủng học về ơn gọi (CRAV), ĐHY Marc Ouellet đang chuẩn bị tiếp nối hội nghị chuyên đề năm 2022 trước đó bàn về thần học về chức tư tế. Vào ngày 1 và 2 tháng 3 năm 2024, nhân học về ơn gọi sẽ được thảo luận để đối diện với một xã hội mất niềm tin vào Chúa Giêsu Kitô và sự hiệp thông với người khác.

Trong Tông huấn Laudate Deum về khí hậu được công bố hôm thứ Tư ngày 4 tháng 10, Đức Phanxicô đã đưa ra một tiếng kêu báo động mới, không để người ta thờ ơ. Bộ trưởng Chuyển đổi Sinh thái Christophe Béchu, Marine Tondelier, thư ký quốc gia của Europe Écologie-Les Verts, Đức Tổng Giám mục giáo phận Potiers, Đức cha Pascal Wintzer, và thậm chí cả François Asselin, chủ tịch Liên đoàn các Doanh nghiệp vừa và nhỏ đều có phản ứng.

Trong buổi khai mạc vào ngày 4/10/2023 tại hội trường Phaolô VI về công việc của phiên họp chung lần thứ nhất của Thượng hội đồng, các Đức Hồng y Grech, tổng thư ký, và Hollerich, tổng tường trình viên của Thượng hội đồng, đã đề cập cách thức mà các thành viên của Đại hội sẽ làm việc trong vài tuần tới. Một bài diễn văn kép về phương pháp tiếp nối sự phát triển ban đầu của Đức Thánh Cha.

 Tông huấn Laudate Deum làm sáng tỏ và bổ sung cho thông điệp Laudato si’ năm 2015 đã được công bố vào thứ Tư 4/10/2023, nhân lễ Thánh Phanxicô Assisi. “Chúng ta chưa phản ứng đủ, chúng ta đang tiến gần đến điểm tan vỡ”. Phê bình những người theo chủ thuyết phủ nhận, Đức Phanxicô cho thấy nguồn gốc chắc chắn của con người đối với hiện tượng nóng lên toàn cầu và đồng thời kêu gọi “hãy chấp nhận rằng đây là một vấn đề con người và xã hội“, chứ không chỉ môi trường. Ngài đảm bảo rằng sự dấn thân chăm sóc Ngôi nhà chung bắt nguồn từ đức tin Kitô giáo.

« Đây là nhiệm vụ hàng đầu của Thượng hội đồng: tái tập trung cái nhìn của chúng ta vào Thiên Chúa, trở thành một Giáo hội nhìn nhân loại với lòng thương xót. Một Giáo hội hiệp nhất và huynh đệ … biết lắng nghe và đối thoại; một Giáo hội chúc tụng và khuyến khích, giúp đỡ những người tìm kiếm Chúa, yêu thương khơi dậy những người thờ ơ, mở ra những con đường để lôi kéo mọi người vào vẻ đẹp của đức tin. Một Giáo hội lấy Thiên Chúa làm trung tâm và do đó không chia rẽ bên trong cũng như không bao giờ khắc nghiệt bên ngoài. … Đây là cách Chúa Giêsu muốn Giáo hội, Hiền Thê của Người, trở nên như thế. »

Trong bài suy niệm thứ năm và thứ sáu của cha Timothy Radcliffe, hôm 3/10/2023, cho khóa tĩnh tâm của các tham dự viên của hội nghị Thượng hội đồng sắp diễn ra, Cha Radcliffe mời gọi “từ bỏ quyền kiểm soát cuộc sống của chúng ta và để cho Thiên Chúa là Thiên Chúa”, và đồng thời nói về một cuộc đau đớn sinh hạ, nhưng từ đó có thể hy vọng về một Giáo hội tái sinh.

Được chất vấn vào ngày 13/7/2023 bởi Đức Hồng y Dominik Duka, OP, nhân danh Hội đồng Giám mục Séc, Đức tân Tổng trưởng Bộ Giáo lý Đức tin, Đức Hồng y Victor Manuel Fernández, đưa ra một loạt câu trả lời về việc ban các bí tích cho người ly dị tái hôn.

“Đêm nay chúng ta, những người Kitô hữu, chúng ta đứng thinh lặng trước cây thánh giá của Thánh Đamianô, giống như các môn đệ lắng nghe trước thánh giá, ngai tòa của Thầy”. Đức Phanxicô mời gọi như thế trong Đêm canh thức đại kết, ngày 30/9/2023, tại quảng trường thánh Phêrô.

Các Hồng y Brandmüller, Burke, Sandoval Íñiguez, Sarah và Zen Ze-kiun đã trình bày với Đức Thánh Cha năm câu hỏi yêu cầu làm sáng tỏ một số điểm liên quan đến việc giải thích Mặc khải của Thiên Chúa, việc chúc lành cho các kết hợp đồng giới, tính hiệp hành như một chiều kích cấu thành của Giáo hội , việc truyền chức linh mục cho phụ nữ và việc sám hối như một điều kiện cần thiết để được lãnh nhận bí tích giải tội.

« Luôn luôn có niềm hy vọng cứu độ cho tội nhân; trái lại, đối với những kẻ hư hỏng thì khó khăn hơn nhiều ». Đức Phanxicô lưu ý như thế trong buổi đọc Kinh Truyền Tin hôm Chúa Nhật 1/10/2023, khi suy niệm về đoạn Tin Mừng về hai người con trai, đứa thì chân thành, đứa thì hư hỏng. Và ngài nhắc nhở, « tội nhân, vâng – tất cả chúng ta đều vậy – hư hỏng, không! Tội nhân, vâng, hư hỏng, không! », và mời gọi xin ơn « trở thành những Kitô hữu chân thành».

Vài ngày trước khi khai mạc phiên họp đầu tiên của Thượng hội đồng Giám mục thông thường lần thứ XVI, thứ Tư ngày 4 tháng 10, Quảng trường thánh Phêrô đã đón tiếp một buổi cầu nguyện đại kết, trong đó Đức Phanxicô đã phát biểu, nhắc lại tầm quan trọng của sự thinh lặng trong đời sống tín hữu và Giáo hội. Buổi canh thức cầu nguyện được tổ chức để phó thác những người tham dự Thượng Hội đồng cho Chúa Thánh Thần.

Vào ngày thứ Bảy 30/9, tại Quảng trường Thánh Phêrô, Đức Thánh Cha Phanxicô đã chủ trì hội nghị hồng y thông thường lần thứ 9, trong đó 21 tân hồng y đã được tấn phong. Trong bài giảng của mình, ngài đã giải thích trình thuật về Lễ Ngũ Tuần từ Sách Công vụ Tông đồ, mời gọi các tân hồng y giống như “một dàn nhạc giao hưởng thể hiện bản giao hưởng và tính đồng nghị của Giáo hội”.

« Tôi nài xin Thiên Chúa soi sáng và hướng dẫn anh chị em, để trong cuộc sống và trong các tương quan với chính quyền dân sự và với tất cả mọi người, không phân biệt tôn giáo, sắc tộc hay văn hoá, anh chị em biết cách làm chứng cho tình yêu và lòng bác ái của Chúa Giêsu, để tôn vinh Thiên Chúa ».

Cuối cùng, Giáo hội đã tập làm quen, nếu không nói là theo, nền dân chủ tự do. Việc tán thành quyền tự do lương tâm và nhân quyền dần dần được thừa nhận. Trái lại, chủ nghĩa tư bản tự do, ngày nay bị thống trị bởi lĩnh vực tài chính, kêu gọi sự phân định có tính phê phán, đặc biệt hơn nữa vì tính cấp bách của vấn đề sinh thái đặt ra vấn đề theo những cách mới – vốn không được giải quyết bằng tư tưởng tự do, vì dễ dàng bị bác bỏ – về sự thâm nhập lẫn nhau của kinh tế, xã hội và chính trị.

Đức Hồng Y Jean-Pierre Ricard đã bị tòa án của Giáo hội kết án cấm thi hành thừa tác vụ một cách công khai trong 5 năm, ngoại trừ trong giáo phận cư trú của ngài. Cuộc điều tra sơ bộ về “tấn công tình dục trầm trọng” đã được văn phòng công tố Marseille khép lại mà không có hành động gì thêm, do thời hiệu của các sự việc.